در جامعهی رسانهمحور امروز، تلفیقِ تصاویر و اصوات به همان اندازه که فراگیر شدهاست، اجتنابناپذیر به نظر میرسد. نه تنها نحوهی دیدن و شنیدن انسان، بلکه مفاهیم زیباییشناسی آنچه تصویر و صدا خوانده میشود نیز، به واسطهی پیشرفت فناوریهای دیداری-شنیداری، از راههای زیادی به یکدیگر ارتباط یافتهاند. این موضوع در مورد فعالیت انسان در اوقات فراغت و محیط کار، تولید روز افزون محتوای دیداری-شنیداری و دریافت ما از رسانههای جمعی نیز صادق است. همانطور که واژهی جدید توصْرَفکننده (prosumer) پیشنهاد میکند، تولید و مصرف در زمینهی آنچه میبینیم و میشنویم دیگر به وضوح از یکدیگر قابل تشخیص و تمایز نیستند.
در حالیکه امروز توسط رسانههای دیداری-شنیداری احاطه شدهایم، تصور زمانی که فناوریهای ثبت و بازپخش صدا و تصویر وجود نداشتهاند دشوار به نظر میرسد. اما اگر تنها صد سال به گذشته رجوع کنیم، در میابیم که برای بخش عمدهای از تاریخ تمدن، دیدار و شنیدار حداقل از نقطهنظر فنی به یکدیگر مرتبط نبودهاند. تاریخچهی همبستگی صدا و تصویر از زمانی بسیار پیش از عصر رسانه آغاز شده است و به طور کلی میتوان سه پیشزمینهی تاریخی برای این تعاملات برشمرد. این پیشدرآمدها اگرچه در ذات از یکدیگر مستقل هستند، اما در نقاطی با هم تلاقی پیدا میکنند:
۱- ارتباط نظری و عملی میان رنگها و فرکانسهای صوتی
در طول تاریخ، متون و نظریات مختلفی در فلسفه، اسطوره، ریاضی، فیزیک و متافیزیک با فرض ارتباط میان اصوات و رنگها به بررسی این تعامل پرداختهاند.
۲- تکامل ادراک انسان
این موضوع به تمایز و (باز)ترکیب حواس دیدن و شنیدن در طول سیر طبیعی تکامل انسان و نیز شرایط فرهنگی متعاقب آن میپردازد.
۳- ترکیب اشکال بیانی دیداری و شنیداری در فرهنگ
از زمان ماقبل تاریخ تاکنون، اجرای زندهی آیینها و آثار هنری همواره به ترکیب بینایی و اصوات دست زدهاند. این ترکیب با ابزاری مانند استفاده از بدن و آوا، و رقص در ترکیب با موسیقی تقویت شدهاند. همچنین در این تعامل نباید عناصری مانند طراحی لباس و صحنه، آلات موسیقی و نورپردازی را از یاد برد.
از ابتدای قرن بیستم، آهنگسازان موسیقی مدرن و همچنین هنرمندان فیلم/نقاشی انتزاعی به تناسبات ساختاری میان صدا و تصویر علاقهی بیشتری نشان دادند. این همانندیها در نیمهی دوم قرن با عمق بیشتری در کمپوزیسیونها، آثار هنری و فیلمهای تجربی مورد تثبیت قرار گرفتند. و با گسترش فناوری این امکان فراهم آمد که ترادیسی میان صدا و تصویر در هنرهای رسانهای به شیوههای جدیدی مورد واکاوی قرار گیرد. این واکاوی طیف گستردهای از روشها، از تجربهگرایی در صداگذاری فیلم، استفاده از تصاویرِ نوساننگاری (oscillographic)، تا تکنیکهای معاصر مصوتسازی (sonification) ومصورسازی (visualization) را در بر میگیرد.
هدف این دوره شرح مقدمهای است بر مطالعات هنرِ دیداری-شنیداری. نقطهی آغار این مسیرْ مروری خواهد بود بر حوزهها و قالبهای هنری که تعدد روابط جاری میان صدا و بینایی در آنها بروز مییابند. در بخش ابتدایی این درسگفتار، گذر کوتاهی بر تفاوت میان ادراک صدا و تصویر در مغز خواهیم داشت. سپس با ارجاع به برخی نمونههای نظری و آثار هنری به جستار در رابطهی زیباییشناسی میان صدا و تصویر میپردازیم و برخی تکنیکها و دستگاههای تبدیل تصویر به صدا (و برعکس) را نیز معرفی میکنیم. شرکتکنندگان در طول دوره با ترکیب نمونههای صوتی و تصویری، تجربهی عملی خود در تلاقی این دو را با یکدیگر به اشتراک میگذارند.
مدرسهی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار میباشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب