تاریخ نو شعر قدیم؛ ۱-قرون سوم تا ششم

تاریخ نو شعر قدیم؛ ۱-قرون سوم تا ششم

  • تاریخ شروع: ۲۴ دی ۱۴۰۳
  • روزهای: دوشنبه
  • ساعت: ۱۸-۲۰
  • تعداد کل جلسات: ۷
  • دوره به صورت: آنلاین

تاریخ‌پژوهی انتقادیِ شعر کلاسیک فارسی، تا به امروز نه تنها هیچ انجام نشده، بلکه امکان‌های قلیل و حضورِ کم‌رمق آن نیز همواره تحت سیطره‌ی تاریخ‌نگاری غالب ادبی سرکوب شده ا‌ست. تاریخ‌نگاری انتقادی در ساده‌ترین تعریف، یعنی تجزیه و تحلیل مناسبات قدرت در طبقات اجتماعی، تحلیل مفاهیمی که برسازنده‌ی افق معرفتی دوره‌های مختلف‌ند و نهایتاً روانکاوی شعر به قصد واداشتن‌اش به سخن گفتن از دیگری‌های خود: دیگری‌هایی که زبان‌یافته و بیان‌محور گردیده‌اند؛ به بیان دیگر، پروسه‌ی تحلیل خاطره‌ها و ترومای تاریخی شعر فارسی، و لکنت‌ها و نشانگان‌اش. به فهرست موارد تاریخ‌نگاری انتقادی شعر فارسی، رابطه‌ی خاص میان شعر و قانون را نیز باید افزود؛ مواجه‌ای عمیق که حق مطلبِ آن جز به یاری نظریه‌ی انتقادی و فلسفه‌ی مدرن به تمامی ادا نخواهد شد.

 

رویکرد این دوره، از نوع دوره‌های موسوم به پایه است. اصطلاح “پایه” به معنای این نیست که سطح بحث یا محتوای جلسات به مبتدیان اختصاص دارد؛ برعکس. منظور ما از جلسات پایه، بنیان‌گذاشتنِ بحث‌ها از نقطه‌ای است که بتوان سلایق مختلفی را بدون تحمیل هرگونه قطعیتی در آن متحد و همراه کرد. لذا در این دوره‌ها می‌کوشیم ابتدا تاریخ رایج و کلاسیک شعر فارسی را معرفی کنیم و به معرفی شاعران فارسی و بیان ویژگی‌های فردی و سبکی آنها بپردازیم. سپس با پیش‌نهادن بعضی مفاهیم مهم در هر قرن(مفهوم‌ها و موضوعاتی که تاریخ ادبیات دانشگاهی همواره سه نوع برخورد با آنها داشته: یا آنها را به حاشیه رانده، یا از بیخ و بن منکر حضور و تاثیرشان شده، و یا آنها را در شکل‌های کلیشه‌ای و حاضر‌آماده استحاله کرده است)، امکان از نو تاریخ‌نگاری‌کردن شعر فارسی را پیش روی می‌گذاریم: تاریخ‌نگاری‌ای متفاوت از تاریخ تکراری سبک‌شناسانه یا تاریخ بر اساس حکومت‌های پسااسلامی در ایران؛ تاریخ جدیدی که بنا به دلایلی که خواهیم گفت آن را تاریخ اکتشافی شعر فارسی نام می‌گذاریم.

 

در دوره‌ی اول این سلسله‌مباحث، مفاهیمی هم‌چون: جامعه، فقه و قانون، اشکال سوژگی، سیاست، اقتصاد، تردیدهای اعتقادی، زنان، روابط جنسی، مسائل زبان و ناخودآگاه شعری را در گستره‌ی قرون سوم تا پایان قرن ششم تحلیل خواهیم کرد. (دو دوره‌ی بعدی نیز به ترتیب، ابتدا به قرون هفتم و هشتم، و سپس به قرون نهم تا دوازدهم اختصاص دارد). در این دوره‌ها مختصرا به فعالیت کارگاهی نیز خواهیم پرداخت.

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.