نقشهنگاری یا قلمرونگاری از ابتدای پیدایش، برخلاف ادعای خنثیبودن، همواره به تقویت و تکرار الگوهای مسلط بر جامعه پرداخته و به حذف اقلیتها از چشمانداز جامعه و تعیین سلسلهمراتب طبقاتی، نژادی و غیره تمایل داشته است. در دهههای اخیر شاهدیم که علاوه بر پژوهشگران و کنشگران اجتماعی، برخی هنرمندان نیز نسبت به مسائل مربوط به بازنمایی فضا به آگاهی و راهبردهای ویژهای رسیدهاند و با به پرسش کشیدن نقشهنگاری و پیوند آن با تاریخ و قدرت، تلاش کردهاند رویکردهایی انتقادی ارائه کنند و در قالب کنشهای هنری خود، تجربههایی بدیل از نامکانهای شهری، فضاهای مرزی، حاشیههای استعمارزده و غیره ارائه دهند.
در این کارگاه ضمن طرح مباحث نظری و بازخوانی برخی متون، آثار برخی هنرمندان معاصر را که بر نقشهنگاری انتقادی تمرکز دارند، مطالعه میکنیم. همچنین از مخاطبین دوره انتظار داریم با مشارکت در تمرینهای هر جلسه، از طریق خلق انواع نقشهنگاریهای جایگزین، هر بار روشی را در تجربهی بازنمایی و بازتولید فضا در زندگی روزمره طراحی و تولید کنند.
جلسهی نخست: نقشه و حقیقت
ارائه تعریفی بدیل از نقشهنگاری معاصر به عنوان زبانی میانرشتهای/ پرسش از نقشهنگاری در مقام ابزاری موثق برای بازنمایی و بازتولید جهان/ نقشهنگاری، تاریخ و قدرت: کنترل و مداخله در تصویر جهان با بازخوانی مقالهی «ساختارشکنی نقشه» از جان برایان هارلی و با نگاهی به کتاب «چگونه با نقشه دروغ بگوییم» نوشتهی مارک مومونیه/ هنر و نقشهنگاری انتقادی: بررسی شماری از آثار هنری معاصر
جلسهی دوم: پرسهزنی چون شیوهای از زندگی
نگاهی گذرا به مفهوم پرسهزنی به مثابه روش ادراک، خوانش تفسیری و مشارکت منتقدانه: بودلر، بنیامین، دادائیستها، سورئالیستها و سیچوئیشنسیتها / میشل دوسرتو: از بازفعال کردن فضا تا بازنویسی شهر/ فضای جایگزین: تجربهی پیادهروی و گم شدن در شهر/ زیباییشناسی گامها: بررسی آثار برخی هنرمندان معاصر/ تمرین: تجربهی پیادهروی به روش سیچوئیشنسیتها با هدف تغییر فعالانهی فضا
جلسهی سوم: موانع حضور در شهر
تخظی از نظم فضا و سیستم نظارت: بازخوانی مقالهی «راه رفتن با ریتم» از تیم ادِنسور/ پیکربندی مجدد شهر: بازخوانی مقالهی «شهرهای اشغالشده» از مارک مَک/ بازخوانی مقالهی «قدم زدن در میان خرابهها» از جو.لی. ورگونست و تیم اینگولد/ بررسی کارهای گروه هنری استاکر/ بازخوانی مقالهی «ردپای شبحآلود: صداها، خاطرات و راه رفتن در شهر» از دیوید پیندِر/ نگاهی به رسانهی پیادهروی صوتی(audio walk) با بررسی کارهای برخی هنرمندان معاصر / تمرین: تولید یک تور پیادهروی صوتی با روایتی غیرخطی از فضا
جلسهی چهارم: مرزها و مهاجرت
نقشهها و مرزها چون محصولات ساز و کارهای محیط مصنوع/ نقشه به مثابه ابزار نظارت بر قلمرو و مشروعیتبخشی به روابط قدرت/ دولت و نفوذپذیری مرزها: تکنولوژی هوشمند و محدودیت در جابهجایی/ نگاهی به تجربهی مهاجر: گذر از ساختارهای طرد و شمول / بررسی برخی کارهای هنرمندان کنشگر / تمرین: تولید یک نقشه که بتواند یک فضا را به دو شکل نمایش دهد: یکی مطابق با بازنمایی غالب و دیدگاه رسمی و دیگری نگاه نخست را به چالش بکشد.
جلسهی پنجم: جمعبندی و بررسی تمرینهای عملی