کاظم برجسته شاهکلا- هستی‌شناسی ۱-آناکسیماندروس

هستی‌شناسی ۱-آناکسیماندروس

  • تاریخ شروع: ۱۲ بهمن ۱۴۰۰
  • روزهای: سه‌شنبه‌
  • ساعت: ۱۹-۲۱
  • تعداد کل جلسات: ۶
  • دوره به صورت: آنلاین

فلسفه دانشی است که چیستی و چه‌هستیِ پدیده‌ها را به پرسش می‌کشاند و ازاین‌رو، هستی و چگونگی‌اش در بنیادِ هر پژوهشِ فلسفی می‌ایستد، خواه این پژوهش درباره‌ی هستیِ هستان به‌طورِ مطلق باشد، که آنگاه هستی‌شناسی(Die Ontologie) نامیده می‌شود، خواه این پژوهش درباره‌ی هستیِ هستان‌ به‌طورِ مقید، یعنی هستیِ این یا آن هستانِ مشخص و معیّن باشد، که آنگاه هستی‌شناسیِ قلمرویی (Die Regionalontologie) نامیده می‌شود، که مقید به محدوده‌ و قلمروی خاصی از هستان‌هاست، همچون سیاست، اخلاق، زیبایی و غیره.

 

در سلسله‌درسگفتارهایِ «هستی‌شناسی»، ابتدا هستی‌شناسی را در نزد سه فیلسوف پیشگام یعنی آناکسیماندروس، هراکلیتوس و پارمنیدس، و سپس در نزد افلاطون و ارسطو بررسی می‌کنیم و دگرگونی‌ها و دگربُنی‌های آن را در سیر تحولات‌اش وامی‌کاویم. در این مسیر تحلیل‌هایِ فیلسوف‌هایِ قرن بیستم، بخصوص هیدگر، گادامر، شادوالت، فِتِر و دیگران نیز ما را در درک و فهمِ هستی‌شناسیِ یونانی یاری خواهند رساند و در ادامه چگونگی و چراییِ دگربُنی هستی‌شناسیِ ارسطو در آغازگاهِ فلسفهِ اسلامی را وارسی می‌کنیم.

 

در خوانش متون مورد نظرمان از رهیافتِ «واسازیِ هرمنوتیکیِ پدیدارشناسانه» بهره خواهیم گرفت. هدف این روشْ تأویل و بازگشت به معنای اولیّه نیست، بلکه آفرینشِ یک معنا‌‌ی ممکنِ نهفته در متن است، حتی اگر این معنا با معناهایِ تاکنون برآمده متفاوت باشد. چراکه در این روش، تفسیرْ کنشی پویا تلقی می‌شود که تنها محدود به محدویت‌هایِ معناییِ خود متن است.

 

آناکسیماندروس نخستین فیلسوف یونانی است که با به ‌میان‌کشیدن واژه‌ی τὰ ὄντα، هستان[ها] و هستی را به موضوع فلسفیدن برمی‌کشاند و راهِ دانشِ هستی‌شناسی را می‌گشاید. هستی در نزد او نه تنها همچون «ایده‌ِی» افلاطون ایستا نیست، بلکه پویا است و در برهم‌کنشیِ میان پیدایی و ناپیدایی و در پیوندِ میان‌ این دو پدیدار می‌گردد. در این درسگفتار گزاره‌‌هایی از پاره‌متن‌های آناکسیماندروس، که بیان‌گر دیدگاه او در هستی‌شناسی است، به کمک رهیافتِ واسازیِ هرمنوتیکیِ پدیدارشناسانه بررسی می‌گردد. واژه‌ها و جمله‌ها از حیث معنایی واسازی می‌شوند تا به سوی معناهایِ ممکنی رهنمون گردیم که برآمدن‌شان به میانجی خودِ جمله‌ها و واژه‌ها میسر می‌گردد.

 

این درسگفتار در شش جلسه ارائه می‌گردد:

 

۱. تشریح رهیافتِ واسازیِ هرمنوتیکیِ پدیدارشناسانه، بررسی تفسیرهایِ نیچه، ولفگانگ شادوالت، هرمان دیلز و گاتری از سخن آناکسیماندروس.
۲. در انداختن τὰ ὄντα، هستان و هستی به سان موضوع فلسفیدن، بررسی معنی واژه‌ با اتکا به ابیاتی از هومر و پیندار.
۳. هستی در تنیدگیِ پیدایی و ناپیدایی (τὰ ὄντα- γένεσίς- φθορὰ)
۴. هستی در نسبت با ἡ δίκη و ἡ ἀδίκια
۵. هستی در نسبت با τὸ χρεών
۶. هستی در نسبت با τὸ ἄπειρον

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.