روزبه فرازمند - شاعرانگی ماتریالیستی امرِ سیاسی در سینمای مستند با نگاهی به فیلم‌های وَنگ بینگ

شاعرانگی ماتریالیستی امرِ سیاسی در سینمای مستند با نگاهی به فیلم‌های وَنگ بینگ

  • تاریخ شروع: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲
  • روزهای: سه‌شنبه
  • ساعت: ۱۸:۳۰-۲۰:۳۰
  • تعداد کل جلسات: ۴
  • دوره به صورت: آنلاین و حضوری

شاید بتوان دقیقه‌ی (moment) سینمایی را پدیدار شدن لحظه‌ای نامید که در آن وجوه گوناگون تجربه‌ای واحد، همچون وجه عقلانی (intellectual) و وجه حسّانی (sensual)، با وجود رابطه‌ای پرتنش هنوز در هم تنیده‌اند. چهارچوب‌های فرهنگی-شناختیِ رایجْ گرایش به تفکیک صوری چنین وجوهی دارند تا حدی که هر کدام را به تجربه‌ای جداگانه تقلیل دهند و آنها را در برابر هم بگذارند.

 

گرایشِ عامِ زیبایی‌شناختی از بدو پیداش خود در قرن ۱۸ به عنوان علم محسوسات (aesthetics) با در نظر گرفتن تجربه‌ی زیبایی‌شناختی به عنوان تجربه‌ای حسّانی در پدید آمدن چنین تقابلی نقش داشته است. با این اوصاف امر عقلانی فرآیندی ذهنی به حساب می‌آید که با وجه استدلالی زبان سر و کار دارد. چنین گرایشی وقتی به وجه سیاسی یک اثر هنری می‌پردازیم مسئله را غامض‌تر می‌کند. به عنوان نمونه امر سیاسی غالباً محتوایی در نظر گرفته شده که اثر هنری می‌تواند در بر داشته باشد. هدف ما در این دوره بررسی فیلمِ مستند به عنوان اثری هنری است که تجربه کردنش درهم تنیدگی پیچیده و پر تنشِ ایده‌ها، عواطف، عکس‌العمل‌های حسی و فرآیندهای قوه‌ی تخیل است و امر سیاسی در آن نه محتوایی خاص بلکه وجهی درونی و برسازنده است.

 

رویکرد ماتریالیستی در این فرآیند می‌تواند به بهترین شکل ممکن ما را به پیوند درونی وجوه یاد شده به عنوان دنباله‌ای در هم‌تنیده یاری رساند؛ دنباله‌ای که در آن ذهن و جسم یا امر عقلانی و امر حسانی نه دو موجودیت جدا بلکه پیوستاری پر تنش و تناقض‌آمیزند، پیوستاری که خود دنباله‌ای از امر سیاسی است. گرچه باید در نظر داشت که چنین رویکردی با تعین‌ها و امکانات تاریخی سر و کار دارد و ادعای هستی‌شناختی درباره‌ی ماهیت اثر هنری به صورت عام و فیلم مستند به صورت خاص ندارد.

 

در این دوره با نگاهی به مستندهای وَنگ بینگ فیلم‌ساز چینی، بر امر سیاسی به عنوان تعینِ تاریخی تقابل یا تخاصم (antagonism)تمرکز می‌کنیم، تخاصمی که از بدو پیدایش دولت-ملت مدرن در سطح جهانی عنصر برسازنده‌ی رابطه‌ی حاشیه و مرکز بوده است. مستندهای بینگ به نوعی تجسسی هستند در فضاهای حاشیه‌ای چین و رابطه‌ی آنها با قدرت‌ها و نیروهای برسازنده‌ی مرکزی. بینگ فیلم‌سازی است که با پی گرفتن رادیکالِ رویکردی ماتریالیستی، مجموعه‌آثاری خلق کرده که به صورتی درون‌ماندگار رابطه‌ی حاشیه-مرکز را به عنصر قوام‌بخشِ فرمالِ مستندهای خود تبدیل کرده و توانسته پیوندی منحصربه‌فرد بین امر شاعرانه و امر سیاسی برقرار کند.

 

جلسه‌ی نخست: علیه زیبایی‌شناسی
نگاهی به فیلم مرد بی‌نام (Man with no name)، ۲۰۰۹

 

جلسه دوم: بیرون کشیدن روایت از دل فضا
نگاهی به فیلم سه خواهر (three sisters)، ۲۰۱۲

 

جلسه سوم: میزانسن و پرسه‌ی بدن‌ها
نگاهی به فیلم ترک خانه در جستجوی کار (Bitter Money)، ۲۰۱۶

 

جلسه چهارم: ریتم و تنفس
نگاهی به فیلم خانم فنگ (Mrs Fang)، ۲۰۱۷

 

 

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.