دکتر اعظم خاتم و دکتر کاوه احسانی - نفت و شهرهای خلیج فارس

نفت و شهرهای خلیج فارس

  • تاریخ شروع: ۱۶ شهریور ۱۴۰۰
  • روزهای: سه‌شنبه‌
  • ساعت: ۲۰-۲۲
  • تعداد کل جلسات: ۳
  • دوره به صورت: آنلاین

خلیج فارس در طول تاریْخ محلِ تردد و ادغام فرهنگها و جوامع مختلف بوده است. ولی با آغاز قرن بیستم و نفوذ روزافزون قدرت‌های استعماری، اکتشاف نفت، جنگ‌های جهانی، برآمدن ناسیونالیسم و دولت-ملتهای مدرن، و پا گرفتن جنبش‌های اجتماعی-طبقاتی یا استقلال‌طلب، خلیج فارس و دریای عمان و حتی اقیانوس هند از فضاهای مبادله و تردد به مرزهای بسته و فضاهای امنیتی تبدیل شدند.

 

شهرهای خلیج فارس محل اصلی برخورد و تلاقی نیروهایی بودند که منجر به این دگرگونی شدند. شهرهایی مثل آبادان، بصره، کویت، مسجد سلیمان، منامه، دبی، مسقط، بوشهر و غیره دراثر تعامل شرکت‌های بین‌الملل نفتی، ارتش‌ها و سیاستگذاران دولت‌های امپریالیستی، کارگران و پناهندگان و مهاجرین پاکباخته، جوامع بومی محلی، نمایندگان دولت‌های نوظهور ملی، و فعالین سیاسی شکل گرفتند.

 

دو جلسه‌ی اول این دوره به بررسی نقش نفت و تأثیراتِ جغرافیایی و تاریخی آن بر تحولات ایران و خلیج فارس در نیمه اول قرن بیستم می‌پردازد و با نگرشی نقادانه نسبت به فضاهای مصنوع، نحوه‌ی شکل‌گیری اولین شهرهای نفتی ایران، به خصوص آبادان و مسجد سلیمان را مورد بحث قرار می‌دهد. در جلسه‌ی سوم، دگرگونی رابطه‌ی دولت و کارگران در صنعت نفت ایران در دوره‌ی جنگ و ساخت شهرکِ توحید و دوره‌ی پساجنگ و فرایند شکل‌گیری منطقه‌ی عسلویه بررسی می‌شود.

 

منابع مطالعه:
جلسه‌ی اول: کاوه احسانی. محیطِ مصنوعِ شکل‌گیری طبقه‌ی کارگر صنعتی در نفت ایران (۱۳۹۸) فصل‌های ۲ و ۳
جلسه‌ی دوم: همان. فصل‌های ۵ و ۶ و ۷
جلسه‌ی سوم: اعظم خاتم. عسلویه در آئینه‌ی آبادان، مجله گفتگو شماره‌‌ی ۵۳، صفحات ۶۵ تا ۸۰.

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.