متن‌خوانی کتاب اقتصاد سیاسی اشتغال زنان در ایران ۸۷-۱۳۵۷

متن‌خوانی کتاب اقتصاد سیاسی اشتغال زنان ایران ۸۷-۱۳۵۷

  • تاریخ شروع: ۶ مرداد ۱۴۰۳
  • روزهای: شنبه
  • ساعت: ۱۶-۱۸
  • تعداد کل جلسات: ۳
  • دوره به صورت: آنلاین و حضوری

درباره‌ی کتاب:

 

کتاب اقتصاد سیاسی اشتغال زنان ایران ۸۷-۱۳۵۷، نوشته‌ی رکسانا بهرامی‌تاش و هادی صالحی‌اصفهانی، تحولات اشتغال زنان را در برهه‌ای حساس از انقلاب 1357 تا افول جریان اصلاحات در سال‌های منتهی به 1387 در برمی‌گیرد. کتاب چنان‌که از عنوانش پیداست، مسئله‌ی اشتغال زنان را در زمینه‌ی کلان‌تری از تحولات داخلی و جهانی (توسعه و مدرنیزاسیون، جهانی‌ شدن، اسلام‌گرایی، انقلاب و برآمدن نظام جدید، وقوع جنگ و …) واکاوی می‌کند و به مدد تصویر نسبتاً جامعی که از صحنه‌ی تنازعات داخلی و بین‌المللی و پیچیدگی‌های آن ترسیم می‌کند، راه را بر برخی ساده‌سازی‌ها در توضیح چرایی کاهش مشارکت اقتصادی زنان پس از انقلاب می‌بندد.

 

بهرامی‌تاش و صالحی‌اصفهانی هم‌پای دگرگونی‌های شتابان سده‌ی بیستم و متناظر با آن، به تحولات در ساحت اندیشه و تفکر انتقادی پرداخته‌اند و از خلال گفت‌وگو با رویکردهای جریان اصلی و نظریات مألوف، چارچوب نظری جایگزین خود را بسط داده‌اند. کتاب از همان سطور آغازین با نقد بازنمایی نادرست و دور از واقع رسانه‌های غربی از زن ایرانی شروع می‌شود و با انتقاد از رویکردهای متعارف توسعه و به طور کلی ادبیات مربوط به زنان در جهان اسلام پیش می‌رود. نگارندگان چنان‌که در ادامه تصریح کرده‌اند، به جریان فکری نظریات پسااستعماری گرایش دارند که در کنار نقد فمینیستی نولیبرالیسم یکی از پایه‌های تئوریک کتاب را شکل می‌دهد.

 

اتخاذ رویکرد فمینیستی پسااستعماری، به طور خاص در موضوع اشتغال زنان در ایران کمتر سابقه داشته است. بهرامی‌تاش و صالحی‌اصفهانی از نظریات کورجنسی که با تکیه بر عوامل اقتصادی امر جنسیت را به حاشیه می‌رانند‌ و یا در نقطه‌ی مقابل، تجربه‌ی زنان ایرانی/مسلمان را صرفاً به جنبه‌های فرهنگی مرتبط با اسلام‌گرایی تقلیل می‌دهند، فاصله گرفته و تلاش کرده‌اند درکی جامع از روندها و سازوکارهای متقابل اثرگذار بر مشارکت اقتصادی زنان پس از انقلاب به دست دهند. مطالعه‌ی روندهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اثرگذار بر اشتغال زنان در پیوند با جهانی شدن و شوک‌های اقتصادی (همزمان با انتقال قدرت سیاسی در ایران)، نشان می‌دهد که چرخش ایدئولوژیک حکومت پس از انقلاب به تنهایی برای توضیح کاهش مشارکت زنان در نیروی کار کافی نیست. یافته‌های کتاب حاکی از آن است که تأثیر اسلامی‌سازی بر کاهش اشتغال زنان، در مقایسه با انزوای ناشی از تحریم و اختلال در تجارت، از نظر کمی ناچیز بوده است.

 

کتاب به یک معنا از پاسخ‌های سرراست و تقلیل‌گرایانه به مسئله‌ی اشتغال زنان فراتر رفته و با وارد کردن متغیرهای گوناگون تصویر پیچیده‌تری از وضعیت ترسیم می‌کند که جدا از دقت تحلیلی، برای خواننده حاوی ایده‌ها و بصیرت‌های مهمی است. اقتصاد سیاسی اشتغال زنان بر همین مبنا در مجموعه‌ی «بازخوانی مکتوبات» قرار گرفته است، با این ملاحظه‌ی آشکار که نرخ مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان با گذشت بیش از 15 سال از انجام این مطالعه، نه تنها بهبود نیافته بلکه نسبت به اواخر دوره‌ی مورد بحث کاهش یافته است. بنابراین، یکی از پرسش‌های ما در بازخوانی این کتاب می‌تواند این باشد که آیا چارچوب نظری مورد استناد در کتاب قادر به توضیح تحولات مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان در بیش از یک دهه‌ی بعد خواهد بود؟

 

درباره‌ی نویسندگان:

 

رکسانا بهرامی‌تاش جامعه‌شناس ایرانی‌تبار تحصیلات خود را در رشته‌ی جامعه‌شناسی در ایران آغاز کرد و سپس دکتری خود را از دانشگاه مک‌گیل دریافت نمود. پژوهش‌های او عمدتاً بر موضوع جنسیت و توسعه، اشتغال و اقتصاد غیررسمی زنان متمرکز بوده است. او با مؤسسه‌ی سیمون دوبووار و دانشگاه کنکوردیا مونترال در تدریس و پژوهش همکاری داشته و رساله‌ی او در دوره‌ی فوق دکتری یکی از سه پژوهش برجسته در کانادا معرفی شده است. او در ابتدای دهه‌ی هشتاد به دلیل فعالیت درباره‌ی مساله‌ی زنان و فقر در خاورمیانه جایزه‌ی آیلین.دی روس را از آن خود کرد و از آن پس و به عنوان پژوهش‌گر مستقل با نهادهایی چون آژانس بین‌المللی توسعه‌ی کانادا و مرکز تحقیقات توسعه‌ی بین‌المللی و برنامه‌ی عمران ملل متحد همکاری داشته است. از میان آثار او سه کتاب چالش با اقتصاد نولیبرالیسم: جنسیت و جهانی‌سازی در آسیای جنوب شرقی، اقتصاد سیاسی اشتغال زنان (ایران ۸۷-۱۳۵۷) و زنان کارآفرین: کسب و کارهای خرد و بخش غیررسمی در ایران، به فارسی ترجمه شده است.

 

هادی صالحی اصفهانی دکترای خود را در حوزه‌ی اقتصاد از دانشگاه برکلی کالیفرنیا دریافت نموده است و پژوهش‌های علمی او در رشته‌های توسعه و اقتصاد سیاسی تا کنون به چاپ چند کتاب و بیش از ۵۰ مقاله در نشریات علمی اقتصاد انجامیده است. او استاد اقتصاد دانشگاه ایلی نوی در اوربانا، استاد تمام اقتصاد در دانشگاه ایلینویز، مشاور و محقق بانک جهانی، از بنیانگذاران و عضو هیأت امنای سازمان پژوهش‌های اقتصادی خاورمیانه و مدیر مطالعات خاورمیانه در دانشگاه ایلی نوی بوده است. کتاب اقتصاد سیاسی اشتغال زنان (ایران ۸۷-۱۳۵۷) که در همکاری با رکسانا بهرامی تاش به تألیف در آمده از آثار اوست.

 

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.