هنر زنده؛ سفری کوتاه به جهان پرفورمانس و هنرهای مشارکتی

در این دوره به بررسی مقدماتی پرفورمانس و هنر مشارکتی می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم با تحلیل برخی آثار و لحظات کلیدی که هر دو این شیوه‌های هنری را شکل داده‌اند، درکی پایه‌ای از مسیر تکاملی این جریان‌ها فراهم کنیم. مسیری که طی خواهیم کرد تنها خوانشی‌ست از میان خوانش‌های گوناگون تاریخی که شناختی محدود از این جریان‌های هنری به دست می‌دهد. تمرکز ما بر تحلیل تجربی و نمونه‌های خاصی است که به درک کلی کمک کند و این نمونه‌ها را در تصویری وسیع‌تر و در سیر تحول تاریخ هنر قرار دهد.

در ابتدای دوره بر ریشه‌های پرفورمانس و هنر مشارکتی در جنبش‌های آوانگارد قرن بیستم، مانند فوتوریسم و دادائیسم، اشاره‌ای گذرا خواهیم داشت؛ سپس به آثار هنرمندان شناخته‌شده‌ای مانند جکسون پولاک و آلن کاپرو که نقشی کلیدی در شکل‌گیری پرفورمانس در غرب ایفا کرده‌اند می‌پردازیم و در ادامه، برای بررسی دقیق‌تر پرفورمانس، به متون و آثار هنرمندانی همچون بروس نائومان، مارتا روزلر، آندریا فریزر، تانیا بروگوئرا، و مونا حاطوم و …که در کارهای خود از بدن، فضا و تعاملات اجتماعی به‌عنوان ابزار بیانی استفاده کرده‌اند نگاهی خواهیم انداخت.

هنگامی که به هنرهای مشارکتی می‌پردازیم، آثار و پروژه‌های هنرمندانی همچون پاول آلتامر، توماس هیرشهورن، و آنتونیو مونتاداس بررسی می‌شود. این هنرمندان هرکدام به روشی متفاوت در تلاش‌اند تا با مشارکت فعال مخاطبان، فضایی برای تعاملات جدید و گفت‌وگوهای اجتماعی فراهم کنند. در کنار تحلیل آثار هنری مشارکتی، بخش‌هایی از کتاب جهنم‌های مصنوعی اثر کلر بیشاپ به عنوان منبع الهام برای بررسی انتقادی رابطه‌ی بین هنر و مخاطب مطالعه می‌شود. هدف این بخش از دوره، بررسی گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی موجود در پروژه‌های هنری است که مخاطبان را به مشارکت فعال دعوت می‌کنند.

این دوره گرچه به رسم کلاس‌های آزاد پذیرای شرکت‌کنندگانی از رشته‌های مختلف است، اما داشتن پیش‌زمینه‌ای در تاریخ هنر و علاقه‌مندی به شیوه‌های هنری معاصر توصیه می‌شود. با توجه به زمان محدود و پیچیدگی مفاهیم، مشارکت فعال شرکت‌کنندگان در مباحث و انجام تکالیف بسیار ضروری است. این طرح درس با تأکید بر این نکته طراحی شده که تنها یک خوانش تجربی از تاریخ هنر ارائه دهد و از مشارکت فعال دانشجویان و نگاه انتقادی آنها در طی دوره استقبال می‌کند.