محمدامین خلیلیان - درآمدی بر زیبایی‌شناسی پدیدارشناختی رومن اینگاردن

درآمدی بر زیبایی‌شناسی پدیدارشناختی رومن اینگاردن

  • تاریخ شروع: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
  • روزهای: سه‌شنبه‌
  • ساعت: ۱۶-۱۸
  • تعداد کل جلسات: ۴
  • دوره به صورت: آنلاین و حضوری

رومن اینگاردن فیلسوف و پدیدارشناس برجسته، یکی از شاگردان ادموند هوسرل پدر پدیدارشناسی و از شاخص‌ترین اعضای پدیدارشناسان معروف به حلقه‌ی گوتینگن است. اینگاردن به عنوان یکی از پدیدارشناسان کلاسیکی شناخته می‌شود که بنیان پدیدارشناسی خود را بر زیبایی‌شناسی استوار می‌کند و در کنار دیگر پدیدارشناسانی چون تئودور کنراد و آلفرد شولتز به عنوان بنیان‌گذاران زیبایی‌شناسی پدیدارشناختی شناخته می‌شود. علی رغم این، سعی و اهتمام اصلی اینگاردن نه تبین یک نظام فلسفی زیبایی‌شناختیِ صرف بلکه تقابل با رویکرد استعلایی هوسرل بود.

 

بر خلاف هوسرل که پدیدارشناسی را بررسی ساختارِ آگاهانه‌ی اشکالِ تجربه تصور می‌کرد، اینگاردن از یافته‌های پدیدارشناسی برای بررسی ماهیتِ هستی‌شناختی استفاده می‌کند. اینگاردن فلسفه را هستی‌شناسی می‌داند، چرا که ابتدا فلسفه باید با «روابط ضروری و امکانات محضِ» ابژه‌هایی که در آگاهی پدیدار می‌شوند سروکار داشته باشد. البته این به این معنا نیست که اینگاردن به دنبال اثباتِ چیستیِ ابژه‌ها است بلکه می‌خواهد بداند انحإ وجودی ابژه‌ها چگونه قابل توصیف هستند و فهم ما از آن ابژه‌ها چگونه ممکن می‌شود. نهایتا، دغدغه‌ی اصلی اینگاردن تقابل واقع‌گرایی/ ایدئالیسم بود که زیبایی‌شناسی و مطالعات عالیِ نظری هنرْ بهترین بستر برای تبیین دیدگاه‌های او در این خصوص محسوب می‌شود.

 

در این دوره تلاش می‌کنیم برای آشنایی با نظام‌ِ فکری رومن اینگاردن، مواضع او را در چهار مبحثِ مستقل اما کاملا مرتبط توصیف کنیم:

 

جلسه‌ی اول به معرفی و شرحی از زندگی فلسفی اینگاردن خواهیم پرداخت. سپس، رویکرد و روش پدیدارشناسانه‌ی او و بطور خاص تقابل با ایدئالیسمِ استعلاییِ هوسرل به عنوان محور نظام فکری اینگاردن معرفی و توصیف می‌شود.

 

جلسه‌ی دوم به بحث از پدیدارشناسیِ هستی‌شناختیِ اینگاردن و انحإ وجودی نزد او خواهیم پرداخت و در ادامه، اهمیت ابژه‌ی قصدی محض و اثر هنری به عنوان بهترین مصداق آن در تقابل با ایدئالیسم استعلایی هوسرل مدنظر قرار خواهد گرفت.

 

جلسه‌ی سوم به بحث درباره‌ی فرایند به وجود آمدن اثر هنری به مثابه ابژه‌ی قصدی محض و توصیف اصطلاحات پدیدارشناسانه مرتبط با آن‌ اختصاص دارد. سپس نظریه‌ی چند لایه‌ای‌ بودنِ اثر هنری نزد اینگاردن و نحوه‌ی برساخته شدن لایه‌های اثر در هنرهای مختلف با تکیه بر رساله‌ی هستی‌شناسی اثر هنری مد نظر قرار خواهد گرفت.

 

جلسه‌ی چهارم به توصیف تجربه‌ی زیبایی‌شناختی اثر هنری و هویت آن از منظر اینگاردن و نهایتا به جمع‌بندی در خصوص مطالب مطرح شده خواهیم پرداخت.

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.