هانی اشرفی - دگردیسی ایده‌آلیسم آلمانی از کانت تا گادامر ۴-هگل و ایده‌آلیسم مطلق؛ درس‌گفتارهای زیبایی‌شناسی

دگردیسی ایده‌آلیسم آلمانی از کانت تا گادامر؛ ۴-هگل و ایده‌آلیسم مطلق؛ درس‌گفتارهای زیبایی‌شناسی

  • تاریخ شروع: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲
  • روزهای: شنبه
  • ساعت: ۱۸:۳۰ - ۲۰:۳۰
  • تعداد کل جلسات: ۶
  • دوره به صورت: آنلاین و حضوری

پس از انقلاب کُپِرنیکیِ کانت، گویی فلسفه به قبل و بعد از آن تقسیم شد و مسأله‌ی معناداری نزد انسان، در کانون اندیشه‌ورزی فیلسوفان قرار گرفت. خط سیری که با کانت آغاز شد و در هگل به بلوغی فراگیر رسید در عمل بر کل فلسفه‌‌ی آلمانی پساکانتی سایه افکنده است، به نحوی که می‌توان تمامیت آن را با وجود تفاوت‌ها و تضادهایش ذیل چتر ایده‌آلیسم آلمانی گنجاند.

 

در این دوره‌ها سفری تاریخی را در هم‌اندیشی با متفکران برگزیده‌ی جریان ایده‌آلیسم آغاز می‌کنیم و سعی داریم با تکیه بر متون اصلی و نیم‌نگاهی به منابع تفسیری، سیر ایده‌آلیسم آلمانی و دگردیسی آن را با آغاز از کانت و در ادامه‌ی مسیر با هگل، نیچه، هایدگر، آدورنو، هابرماس و گادامر پی‌بگیریم تا به اشرافی نسبی در کلیت جریان دست پیدا کنیم و قادر شویم تا با تکیه بر چنین بنیه‌ای، در معاصرت خودمان فلسفه‌ورزی کنیم.

 

درس‌گفتارهای بسیار مفصل زیبایی‌شناسی هگل که بعد از مرگ وی توسط دانشجویانش جمع آوری شد، علاوه بر جایگاه ممتازی که در مباحث مربوط به تاریخ زیبایی‌شنایی و فلسفه‌ی هنر دارد، از این‌جهت حائز اهمیت است که بخشی اساسی از سیستم ایده‌آلیسم مطلق هگل را تشریح می‌کند و بدون فهم آن، درک درستی از نظام متافیزیکی هگل حاصل نخواهد شد. سفر روح یا همان سیر بین‌الاذهانیت فرهنگی-اجتماعی انسان در طول تاریخ، به روایت‌های مختلف استعلایی، منطقی، و تاریخی در پدیدارشناسی روح، منطق، و فلسفه تاریخ هگل مورد بررسی قرار گرفته و در سه گانه هنر، دین و فلسفه صورت‌بندی شده است. در اندیشه‌ی هگل تمدن بشری در این سه سطح به شکل موازی می‌بالد و پیش می‌رود؛ ولکن در هر دوره از بلوغ خودآگاهی، یکی از این سه رکن، بروز اصلی روح یا زبان غالب روح زمانه است و نکته اصلی اینجاست که «ایده»، خودش را در هر یک از این سه ساحت به شکلی متمایز بر آدمیان آشکار می‌کند.

 

هنر- به زعم هگل- تجلی حسانی ایده است. جایی که ایده خود را در ساحت وساطت حسانی ماده‌ی هنری تجلی می‌بخشد. رنگ، حجم، صوت، واژه و … همه وساطت‌هایی حسانی برای تجلی ایده در هریک از هنرهای معماری، نقاشی، موسیقی و شعر هستند. هگل در درس‌گفتارهای زیبایی‌شناسی، ضمن صورت‌بندی دقیق چنین رویکردی، اولا سیر تاریخی هنر را در سه گانه‌ی نمادین،کلاسیک و رمانتیک دنبال می‌کند و ثانیا هر یک از صورت‌های هنری را به طور جداگانه مورد تأمل و بررسی قرار می‌دهد. در این دوره برآنیم تا ضمن فهم جایگاه هنر در نظام فلسفی هگل و نیز نسبت آن با زیبایی‌شناسی ایمانوئل کانت، مروری اجمالی بر دو خط سیر تاریخی هنر و انواع هنرها نزد هگل داشته باشیم. در آخر آنچه بالاترین اهمیت را برایمان خواهد داشت، داعیه‌ی جنجال برانگیز «مرگ/آینده‌ی هنر» از منظر فلسفه‌ی هگل است که از قضا بینش‌های بسیار درخشانی را برای فهم هنر معاصر به ارمغان می‌آورد.

 

جلسه‌ی اول: ایده‌آلیسم آلمانی و مساله‌ی هنر
جلسه‌ی دوم: هنر به مثابه تجلی حسانی ایده
جلسه‌ی سوم: سیر تاریخی هنر-1
جلسه‌ی چهارم: سیر تاریخی هنر-2
جلسه‌ی پنجم: جایگاه هنرهای منفرد
جلسه‌ی ششم: پایان یا دگردیسی هنر، مساله این است.

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.