اخلاق در معنای سنتی خود ما را ملزم به پیروی از اصول پیشینیای میکند که در موقعیتهای مختلف راهنمای اعمال ما هستند. از طرفی هنر اعمالی میطلبد که با تخطی از هر اصل پیشینیای، با گسست از وضعیت موجود به دنبال خلق اثری خودآئین است. به این ترتیب آیا هنر و اخلاق قطبهای مخالف هم نیستند؟
شاید این مسئله در طی فرآیندِ خلقِ هیچ اثر هنریای بیشتر از فرآیند ساخت فیلم مستند ما را با خود درگیر نکند، چراکه فیلم مستند حاصل مواجهای دیالکتیکی بین فیلمساز و جهان است که در آن، فیلمساز برای خلق امری نو گاهاً دست به تخطی از هر آئینی میزند که ضامن بقای وضع موجودِ جهان است و عواقبی ناخواسته در پی دارد. آیا این تخطیْ مواجههی فیلمساز را به امری غیراخلاقی تبدیل نمیکند؟ یا به زبان مرسوم، آیا حقوق مشارکتکنندگان در فیلمِ مستندْ در فرآیندِ این مواجهه تضییع نمیشود؟
معمولاً در جواب این سؤال، به مسئولیتِ فیلمساز و باید و نبایدهایی اشاره میشود که فیلمساز ملزم به رعایت آنهاست؛ جوابی منطقاً محافظهکارانه در جهت حفاظت از چهارچوب اخلاقی/حقوقیای که عملاً ضامن وضع موجود است و مستندسازی را به فرآیندی شبهه هنری تبدیل میکند که خلاقیت و آفرینش در آن تابع حد و مرزهای حقوقی و اخلاقی اند.
سعی ما در این دوره جستجوی اخلاقی است که از طرفی امر نو و خودآئین را قربانی اصولِ پیشینی نکند و از طرفی دیگر هر گونه وفاداریِ اخلاقی را در تضاد با خلق اثر هنری نبیند؛ اخلاقی جایگزین که در جستجوی رهایی و گسست از وضعیت تاریخیِ موجود است و تخطی در جهت آفرینش را مجاز میشمارد.
در این راستا به بررسی منابع مکتوب و فیلمهای مستندی میپردازیم که امکان ظهورِ چنین اخلاقِ جایگزینی را برای مواجههی مستندساز با جهان برایمان فراهم میکنند.
مدرسهی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار میباشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب