ژاک لاکان میگوید «وقتی کسی محض خاطر حرفزدن حرف میزند عالیترین و بدیع ترین حقیقتها را بر زبان میآورد. اما اگر او بخواهد درباره چیزی مشخص سخن بگوید زبان بوالهوس مجبورش میکند مسخرهترین و مغشوشترین حرفها را بزند. این همچنین علت نفرتی است که بسیاری از افراد جدی نسبت به زبان حس میکنند. آنها متوجه آزارنده بودن زبان میشوند اما متوجه نمیشوند آن وراجیهای بیهودهای که به سخرهاش میگیرند جنبه به غایت جدی زبان است.»
واقعاً چگونه ممکن است محض خاطر حرفزدن و بی هیچ فایدهای حرف زد و با اینحال تأثیری عملی ایجاد کرد. تأکید جملاتی از این دست که در آثار لاکان فراوان یافت میشود آن جنبهای از زبان است که معطوف به توصیف و تبیین پدیدهها، اطلاعات، خطاب قراردادن دیگران و سخنگفتن دربارهی اشیاء و امور نیست. تمرکز بر این جنبه از زبان، که غالباً بیاهمیت و حاشیهای شمرده میشود، کمک میکند به فهم این واقعیت که ما عامل و صاحب کلام نیستیم و نمیتوانیم نیتها و خواستههای خود را به دیگران انتقال دهیم و حقیقت میل خویش را به تمامی بر زبان آوریم. حقیقت از اساس نیمگفته است و نصفهنیمه بیان میشود. گویندهی کلام نمیتواند ارباب سخن شود و افسار آن را در دست گیرد. او هرگز نمیتواند علت و منشأ کلام باشد و دایرهی معنا را ببندد. معنا همواره ناکامل و بیثبات میماند. از این لحاظ، آنچه «ارتباط» مینامیم همواره یک شکست است و در واقع باید هم چنین باشد. سویهی خلاق کلام وابسته به همین شکست است.
محور بحثهای ما در این دوره موضوع «ارتباط» و «معنا» است که از منظر روانکاوی فروید و لاکان، و با نیمنگاهی به برخی نظریات فلسفی و جامعهشناختی مرتبط به موضوع بحث، بررسی میشوند. میکوشیم به پرسشهایی از این قبیل پاسخ دهیم: چرا اصلاً حرف میزنیم؟ وقتی حرف میزنیم عملاً چه اتفاقی میافتد؟ زبان چطور مثل یک خوره به جان ما میافتد و لذت و درد میآفریند؟ کلام چگونه بر چیزهای غیرکلامی اثر میگذارد و چگونه با واقعیت مرتبط میشود؟ معنا چگونه شکل میگیرد و بیمعنایی چه نسبتی با معنا دارد؟ انتقال معنا چگونه میسر میشود و زمینههای اجتماعی و سیاسی ارتباط چیست؟ مسألهی ارتباط در عصر اطلاعات چه صورتی به خود گرفته است؟
مدرسهی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار میباشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب