در این مجموعه گفت‌وگو ها که به هدایت پویان هاشمی طاری برگزار می‌شود، تلاش بر این است که در هر گفتگو، با به میان کشیدن یک اثر و بازاندیشی به آن به مثابهی یک متن، اثر را در تاریخی که در آن شکل گرفته و در نسبت با اکنونیت‌مان بررسی کنیم. بر آن هستیم باری دیگر و پرسش‍‌گرانه، با ایجاد گفت‌گوهایی که از زوایای گوناگون و در رشته‌های مختلف فرا می‌خوانیم، این آثار را در متن امروز مساله‌دار کنیم.
در این نشست با حضور نسترن صارمی و هلیا همدانی به بحث پیرامون فیلمی از روبن استولند به نام “مربع” پرداختیم که به کارگردانی روبن اوسلوند اهل سوئد در سال ۲۰۱۷ ساخته شده است. روایت فیلم حول اتفاقاتی است که برای شخصیت اصلی فیلم یعنی کریستین، کیوریتور موزه x-Royal استکهلم، می‌افتد. مطالبق با آنچه در فیلم نشان داده می‌شود، موزه در آستانه‌ی برگزاری نمایشگاهی است که بنا دارد اثر یک هنرمند آرژانتینی را معرفی کند. نام این اثر «مربع» است. اثر در فضای عمومی بیرون از موزه نصب شده است. مطابق به توضیحی که بالای اثر نصب شده، «مربع یک مکان مقدس است که آدم‌ها در آن حقوق و مسوولیت‌های برابر دارند.» فیلم تلاش دارد تا با روایت‌های مختلف از نسبت هنر با جامعه و به چالش کشیدن نقش کریستین چه نقش نمادین او به عنوان کیوریتور و چه نقش اجتماعی او، تصویری انتقادی از وضعیت انسان و مسوولیت اخلاقی او در جامعه ایجاد کند.
شاید برای مخاطب این برنامه این سوال مطرح باشد که دلیل انتخاب این اثر و نسبت آن با دنیای هنرهای تجسمی در چیست؟ انتخاب این اثر از این رو بوده است که در جای جای این فیلم به تاریخ هنر معاصر، هنرمندان تاثیرگذار آن مانند رابرت اسمیت‌سون (لندآرتیست شناخته شده)، نظریه‌های مطرح در این حوزه، نسبت هنر معاصر با نهادهای مرتبط با آن و فضای کیوریتوریال حاکم بر نهادها و ساز و کار آنها، اشارات مستقیم و غیر مستقیم شده است. و فیلم با نگاهی طنزآمیز سعی به نقد و به چالش کشیدن آنها را دارد. لذا انتخاب این اثر و گفتگو حول آن می‌تواند مدخلی مناسب برای نگاهی مجدد به این مسائل، چه از منظر تاریخی و چه از منظر جایگاهی که در اینجا و اکنون ما دارد، باشد.
فیلم به طور خاص به هنر رابطه‌ای (رابطه‌مند) و نظریه‌ی زیباشناسی منتسب به آن که توسط نیوکلا بوریو در دهه ۹۰ میلادی صورت‌بندی شده است، اشارات مستقیم دارد. بوریو برای اولین بار این گزاره، یعنی هنر رابطه‌ای، را در کاتالوگ نمایشگاه ترافیک که در سال ۱۹۹۶ در بوردو به نمایشگاه‌گردانی خود او برگزار شده بود، به کار برد و بعدها در کتابی به نام «هنر رابطه‌ای» که در سال ۱۹۹۸ به چاپ رسید، آن را تبیین و تدقیق کرد. مشخصه‌ی اصلی آثاری که او آنها را رابطه‌ای (Relational) می‌نامد، نه سبک و متریال خاص بلکه کیفییت رابطه‌ای آنها است. اثر هنری رابطه‌ای، از نظر بوریو، در فضای اجتماعی معنا پیدا می‌کند. در نتیجه برای یک اثر رابطه‌ای، هدف ایجاد موقعیتی اجتماعی است که تجربه‌ي مخاطب در آن مکان و زمان تبدیل به اثر می‌شود. اگرچه بوریو خود را وام‌دار سنت‌های مدرنیستی و آوانگارد پیشین می‌داند، اما ادعا می‌کند که هنر رابطه‌ای نه به دنبال «تغییر جهان» (همانند مدرنیست‌ها) بلکه به دنبال «مدل‌سازی جهان‌های ممکن» است. از این منظر هدف هنر نه تولید اثری با ویژگی‌های استعلایی بلکه اجتماعی کردن هنر است. و هنرمند در این مسیر نقشی جز یک تسهیل‌گر را ندارد. به عبارتی هنر رابطه‌ای شکلی از هنر است که در بیناسوژگی بنیان یافته و تم اصلی آن با هم بودن است. زیباشناسی رابطه‌ای نیز به داوری آثار هنری بر اساس توفیق آنها در ایجاد روابط انسانی می‌پردازد.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب
