«نظام ژوکر» را آگوستو بوآل در کتاب «تئاتر مردم ستم‌دیده» تشریح کرد. دستگاهی تئاتری که در نتیجه‌ی تلاش‌های گروه تئاتر «آرنا سائوپائولو»، و در همکاری با پروژه‌ی سوادآموزی پائولو فریره، شکل گرفت و پرورش یافت. این نظام تئاتری پاسخی بود به نیازهای زیبایی‌شناسانه و اقتصادی این گروه در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‌شان. آنها تئاتری می‌خواستند که نه تنها واقعیت را نشان دهد، بلکه آن را تغییر دهد. در این تئاتر همه چیز تغییر می‌کند. قهرمان و دیوار چهارم از صحنه‌ی تئاتر حذف می‌شوند تا مردم وارد صحنه شوند و نقش شخصیت اول تئاتر را بازی کنند.
در این تئاتر ژوکر تلاش می‌کند ابزار تولید تئاتر را در اختیار مردم بگذارد و به آنها امکان دهد زبان جدیدی برای بیان و تجربه کشف کنند. «نظام ژوکر» اصالت‌گرا و هدف‌گرا نیست، بلکه دستگاهی انعطاف‌پذیر است که در آن «هر کسی می تواند تئاتر اجرا کند، حتی بازیگران. و تئاتر می تواند در همه جا اجرا شود، حتی در سالن تئاتر». از طرفی بر خلاف تئاتر ارسطویی که در آن تماشاگر قدرت تصمیم‌گیری و عمل را به شخصیت تئاتری واگذار می‌کند تا شخصیت به جای او زندگی کند، در «تئاتر مردم ستم‌دیده» تماشاگر هیچ قدرتی را به شخصیت واگذار نمی‌کند و برعکس، خود نقش اول تئاتر را بر عهده دارد و باید عمل تئاتری را دگرگون کند، تغییرات را پیشنهاد کند، راه‌حل‌هایش را امتحان کند و در یک کلام برای عمل واقعی آماده شود.
در «تئاتر مردم ستم‌دیده» پیوسته رابطه‌ا‌ی هم‌آوایی برقرار است که از راه تحلیل و تفسیر جمعی تکرار می‌شود. اگر می‌توانستیم اخلاق و اندیشه را از هم جدا کنیم، شخصیت در جایگاه اخلاق قرار داشت و ژوکر در جایگاه اندیشه. کار ژوکر برش در تداوم عمل تئاتری است برای تحلیل و تفسیر کردن. ژوکر مانند هم‌سرایان، راوی یا قصه‌گو، نماینده‌ی نویسنده است، اما بر خلاف هم‌سرایان همسایه‌ی تماشاگران است. مانند نویسنده تمام جزییات و تاریخچه‌ی نمایشنامه را می‌داند و از احساسات نویسنده و تنظیم‌کننده‌ی نمایشنامه آگاه است. تمام امکانات تئاتر در اختیار اوست، همیشه در صحنه حضور دارد و به شکل‌های گوناگون ظاهر می‌شود و تمام قواعد و قوانین لازم را به تماشابازیگران توضیح می‌دهد.
ژوکر همواره باید بر پایه‌ی پرسش و پاسخ به شیوه‌ی سقراط کار را پیش ببرد و از ارزش‌گذاری پرهیز کند. ژوکر به تماشابازیگران کمک می‌کند تا در جایگاه شخصیت و بر پایه‌ی تجربه‌هایشان، تصویری واقعی و ملموس از زندگی ارائه کنند و نقش خودشان را بازی کنند چرا که این خود آنها هستند که با خود رابطه‌ی هم‌آوایی برقرار می‌کنند، و خود عمل‌کننده و خود مشاهده‌گرند: شخصیت هرگز از مقام یک انسان فراتر نمی‌رود.
در جلسات این کارگاه به همراه شرکت‌کنندگان تلاش می‌کنیم تا در عمل نقش ژوکر را بشناسیم، با ابزار کار و امکانات‌اش آشنا شویم و ژوکر بودن را تمرین کنیم. هر روز با بازی‌های پویا شروع می‌کنیم، سپس شرکت‌کنندگان دو گروه تشکیل می‌دهند و هر گروه از میان خود ژوکر و موضوع کارش را مشخص می‌کند، نمایش موقعیت را می‌سازد و سپس وارد شورا می‌شویم تا روند کار را بررسی کنیم. همه‌ی علاقه‌مندان به تئاتر به‌ویژه معلمان، تسهیل‌گران و درمانگران می‌توانند در این کارگاه شرکت کنند.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب