مهدی بهبودی - هنر صدا؛ مفهوم‌ها و کاربست‌ها ۱

هنر صدا؛ مفهوم‌ها و کاربست‌ها ۱

  • تاریخ شروع: ۳ بهمن ۱۴۰۲
  • روزهای: سه‌شنبه
  • ساعت: ۱۰-۱۲
  • تعداد کل جلسات: ۱۲
  • دوره به صورت: آنلاین و حضوری

هنرِ صدا هر کارِ هنری است که از ایده‌ی صدا، تجربه یا ادراک صدا، اثر فیزیکیِ صدا، یا آثارِ باقی‌مانده از یک کنشِ صوتی به عنوانِ ماده‌ی اولیه‌ی خود استفاده کند؛ این هنر به‌راحتی در محدوده‌ی تعریف و سنتِ ژانرهای هنریِ موجود نمی‌گنجد. اگر صد سال پیش می‌خواستید‌ تعریفی از «هنرِ صدا» ارائه دهید، به احتمالِ زیاد با تعریفِ امروزِ ما از این هنر فرقی نداشت. هرچند اصطلاح «هنرِ صدا» از دهه‌یِ ۸۰ میلادی فراگیر شده است، اما رساندنِ مفهوم‌اش هم‌چنان دشوار است. در حالی که نقاشی نقاشی است، صدا صدا است، و مجسمه مجسمه است، هنرِ صدا ممکن است ترکیبی از هر یک و یا همه‌یِ این‌ها به علاوه‌یِ رسانه‌های دیگر باشد.

 

هدف دوره‌ی نخست «هنر صدا؛ مفهوم‌ها و کاربست‌ها» این است که در پایان، مخاطبین به شناخت نسبتا جامعی از هنر صدا برسند و آماده شوند تا در این زمینه به کار و خلاقیت بپردازند. در این دوره‌ها از یک طرف، با بازخوانی متون نظری و تاریخی، به بررسی برخی از مفهوم‌های هنر صدا خواهیم پرداخت و از طرف دیگر، با معرفی هنرمندان و بررسی آثار گوناگون از اقصا نقاط جهان، با کاربست‌های این مفهوم‌ها در بستر هنر معاصر آشنا می‌شویم. در این دو دوره علاوه بر کنکاش در مفهوم‌های اساسی صدا، به ۱۷۰ اثرِ هنریِ شنیداری که نیمی از آنها در بیست سال اخیر تولید شده‌اند، می‌پردازیم و درباره‌ی رویکردهای فنی و روش‌هایی خواهیم آموخت که هنرمندان در تولید این آثار به‌کار بسته اند. در چهار جلسه‌ی نخست، ضمنِ ارائه‌ی تعریف‌ها و اصطلاح‌های کلیدی که در شناخت هنر صدا برایمان واجد اهمیت‌ اند، به مقدمات مطالعه‌ی صدا و کارکرد آن خواهیم پرداخت.

 

از جلسه‌ی پنجم به بعد بر موضوعاتی چون نوفه، محیط، آوا و زبان، صداهای بدن، صدای ضبط‌شده و موارد دیگر تمرکز می‌کنیم تا در افقی وسیع‌تر با روش‌های گوناگونِ هنرِ ساختن با صدا آشنا شویم. در این بخش از دوره، به هر مبحث در دو جلسه پرداخته می‌شود:

 

۱) مفهوم‌ها: در این جلسه تلاش داریم هر موضوع را هم از نظر تاریخی توضیح دهیم و هم به نظریات جاری مربوط به آن موضوع که بر گرایش‌های متفاوت هنرمندانِ صدا تأثیر گذاشته بپردازیم.
۲) کاربست‌ها: این جلسه شامل بررسی نمونه‌هایی است که رویکردهای عملیِ گوناگون را در بستر آثارِ هنرمندان نشان می‌دهد و آنها را به میانجی مفهوم‌های مطرح شده در جلسه قبل بازخوانی می‌کند.

 

جلسه‌های اول و دوم: مطالعات نخستین درباره‌ی هنر صدا
ارائه‌ی تعاریف بنیادین و تاریخچه‌ی مختصر/ بررسی رویکردها و نمونه‌های تاریخی/ ریشه‌شناسی اصطلاحات «هنر صدا»/ خواستگاه استفاده از صدا در هنر/ نسبت موسیقی با هنر صدا/ پنج سوال که می‌توان در موردِ هنرِ صدا پرسید: ۱) قصدِ هنرمند چیست؟ ۲) فضا چه تاثیری بر کارِ با صدا دارد؟ ۳) چه سازمایه‌ها و تکنیک‌هایی برای تولیدِ صدا به کار رفته اند؟ ۴) موضوع یا ایده‌ی اصلیِ کار چیست؟ ۵) فرمِ کلیِ کار چگونه است؟
جلسه‌های سوم و چهارم: صدا چگونه کار می‌کند؟
معرفی ویژگی‌های اساسی صدا در مقام یک رسانه‌ی هنری: صدا چگونه ساخته می‌شود؟ چگونه رفتار می‌کند، شنیده می‌شود و به ادراک در می‌آید؟/ تشریح علمی عملکرد صدا و زیرساخت‌های پدیده‌ی صوتی/ بررسی موضوعاتی چون لرزش، پارامترهای سازنده‌ی صدا/ آکوستیک: رفتارِ موج‌های صوتی، شکست، جذب، اتاق‌های بی‌صدا/ ادراکِ شنیداری، اندامِ کورتی، و حلزونیِ گوش/ مکان‌یابی با صدا
جلسه‌ی پنجم: صداها و طبیعت – مفهوم‌ها
بررسی هنرهای محیطی صدا و ارتباط متقابل با محیط/ بررسی تأثیر فضا بر کار با صدا و نقش محیط
جلسه‌ی ششم: صداها و طبیعت -کاربست‌ها
هنر صدای محیطی/ پیاده‌روی شنیداری/ صداهای طبیعت: درونی و بیرونی
جلسه‌ی هفتم: آوا و زبان – مفهوم‌ها
تعریف آوا به مثابه رابط میان زبان و بدن/ نگاهی به سنت‌های غنایی صدای آواز، صدای دراماتیک، اجرای شعر/ رابطه‌ی آنها با هنر صدا و تمایزشان با موسیقی، تئاتر و هنرهای وابسته به آنها/ بررسی امکانات انتقال زبان در هنر صدا از جمله ضبط، فن‌آوری تلفن و هنر دیجیتال
جلسه‌ی هشتم: آوا و زبان – کاربست‌ها
ترکیب متن و صدا/ آواهای ضبط‌شده‌ی دست‌کاری‌شده یا نشده به روش الکترونیکی/ آواها در فرایند دگرگونی مبتنی بر زمان
جلسه‌ی نهم: صداهای بدن – مفهوم‌ها
نگاهی به گفتگوی مغز و بدن به مثابه بستر جستجو برای هنر صدا/ بررسی تأثیر فناوری‌های پزشکی صدا بر هنر صدا/ معرفی نمونه‌های تاریخی و رویکردهای تنانه‌ی هنر صدا
جلسه‌ی دهم: صداهای بدن – کاربست‌ها
به صدا در آوردن بدن/ گوش دادن به بدن / گوش دادن با بدن
جلسه‌ی یازدهم: صدای ضبط‌شده – مفهوم‌ها
آشنایی با فناوری‌های ضبط، دست‌کاری و پخش صدا/ ابزار و کارکردهای جدید پخش در هنر صدا
جلسه‌ی دوازدهم: صدای ضبط‌شده – کاربست‌ها
نگاهی به ویژگی‌های صدای ضبط‌شده در هنر/ بررسی ضبط و پخش صدا و عواملی چون تقویت، تکرار، دست‌کاری/ جغرافیای فضا: حرکت صدا در فضا/ صداهای نمونه‌برداری شده

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.