درباره‌ی کتاب:
سهراب یزدانی در کتاب روستاییان و مشروطیت ایران خوانشی از رخداد مشروطه به دست می‌دهد که بر اساس آن انقلاب مشروطه دیگر صرفاً برخاسته از طرح بعضی ایده‌ها یا تصمیمات بعضی نخبگان نیست. بلکه رخدادی است که دهقانان و فرودستانِ روستایی نیز در آن مشارکت مستقیم داشته‌اند. به بیان دیگر، اهمیت خوانش یزدانی در این است که نمونه‌ای بدیل و مبتنی بر الزامات مادی و مناسبات اقتصادی در مقابل رویکردهای مبتنی بر دستِ‌کم گرفتن جامعه عرضه می‌کند.
در عین حال برجسته کردن اهمیتِ نقش دهقانان، مؤلف را به این خطا نینداخته که از کل یکپارچه‌ای به نام «روستاییان» سخن بگوید؛ بلکه کوشیده است در عین در نظر گرفتنِ طبقه‌بندی‌های درونی روستاییان و تمایزهایی که میان آن‌ها می‌توان برقرار کرد، نشان بدهد که «جامعه‌ی روستایی ایران تافته‌ای جدا بافته از دیگر جوامع روستایی جهان نبود». به این ترتیب، نگرش گشوده‌ی مؤلف به مناسبات جهانی و مقایسه‌ی انقلاب‌های دیگر، تأکید وی را بر وجوه اقتصاد سیاسیِ رخداد معنادار می‌کند.
این خوانش با دیباچه‌ای آغاز می‌شود که در آن پرسش‌های محوری کتاب به دست داده شده است: وضعیت روستاییان، همگام با خیزش شهرنشینان، به چه صورت درآمد؟ جنبش چه اثری در روستاییان گذاشت؟ دهقانان چه خواسته‌هایی داشتند؟ چه شیوه‌هایی برای پی‌گیری مطالبات خود پیش گرفتند؟ یزدانی برای پاسخ به این پرسش‌ها با مراجعه به اسناد پرشمار، ابتدا گزارشی جزئی‌نگر درباره‌ی وضعیت روستاییان و دهقانان، اوضاع زمین‌داری، رابطه‌ی ارباب-رعیتی و اوضاع خرده‌مالکان از نیمه‌ی قرن نوزدهم به دست می‌دهد.
در ادامه به بررسی تأثیر انقلاب مشروطه در زندگی روستاییان می‌پردازد. کتاب در این بخش رابطه‌ی روستاییان با نهادهای سیاسی تأسیس‌شده پس از انقلاب مشروطه را شرح می‌دهد و نشان می‌دهد روستاییان به منظور پیش‌برد مطالبات خود دست به چه ابتکاراتی زده‌اند. از جمله‌ی آن ابتکارات می‌توان به تأسیس انجمن‌های روستایی و مطالبه‌ی تجدیدنظر در شیوه و میزان مالیات‌ستانی اشاره کرد؛ مطالبه‌ای که پاسخ ناامیدکننده‌ی مجلس و روشنفکران و حتی انجمن‌های ایالتی ولایتی را هم‌زمان در پی داشت.
در پایان یزدانی انقلاب مشروطهی ایران را از زاویه‌ی روستاییان و دهقانان با انقلاب‌های جهان مقایسه می‌کند و از رهگذر عرضه‌ی بعضی شباهت‌های بنیادین میان انقلاب مشروطهی ایران و بعضی انقلاب‌های جهانی، پندار تکینگی انقلاب مشروطهی ایران را با جدیت به پرسش می‌کشد. نتیجه‌ی این خوانشِ پرسش‌انگیز، جای دادن رخداد انقلاب مشروطه در مقیاسی جهانی است که بی ملاحظه‌ی آن فهم رخداد ناتمام خواهد بود.
کوشش ما در این دوره این است که ضمن بازخوانی کتاب روستاییان و مشروطیت ایران، مبانی تحلیلی و نتایج برآمده از رویکرد مؤلف را آشکار کنیم. از این رو، در صدد خواهیم بود که بعضی موضع‌گیری‌های طرح‌شده در کتاب را در تضادی که با رویکردهای بدیل دارند به بحث بگذاریم تا سرانجام به دریافتی روشن‌تر از افق‌گشایی‌ها و محدودیت‌های رویکرد پیش‌گفته دست یابیم.
درباره‌ی نویسنده:
سهراب یزدانی، تاریخ‌نگار و استاد بازنشسته‌ی تاریخ در دانشگاه تربیت‌معلم، متولد سال ۱۳۲۸ در بندرانزلی است. او تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۳۵۰ در رشته‌ی علوم سیاسی در دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی) آغاز کرد و دکتری جامعه‌شناسی سیاسی خود را در سال ۱۳۶۱ از دانشگاه کیل انگلستان دریافت نمود. حوزه‌ی تمرکز یزدانی جنبش‌های سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر ایران و به‌ویژه انقلاب مشروطه و مقدمات آن است. شیوه‌ی تاریخ‌نگاری یزدانی، که خود را متأثر از اریک هابزبام می‌داند، مسئله‌محور، از پایین به بالا و متمرکز بر زندگی توده‌هاست. از این‌رو در آثار او نمی‌توان اثری از زندگی‌نامه‌نویسی و دودمان‌نگاری و صرف انتشار مدارک تاریخی سراغ گرفت.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب