در مرداد ۱۳۵۷، سازمان چریک‌های فدایی خلق جزوه‌ای منتشر می‌کند با عنوان «گزارشی از مبارزات دلیرانه‌ی مردم خارج از محدوده»؛ جزوه‌ای حاوی ۲۴ گزارش از حاشیه‌نشین‌های اطراف تهران که به تناوب از ۱۳۵۶ علیه انواع مواجهات سرکوبگرانه‌ی حاکمیت با خود، دست به مقاومت‌هایی زده بودند. اینان که بودند و چه شد که در این حاشیه‌نشین‌ها ساکن شدند؟
مارکس در جلد اول کاپیتال، پس از صورت‌بندی‌های منطقی ساختار سرمایه، در فصل معروف «انباشت بدوی کذایی» (یا «به اصطلاح انباشت بدوی») می‌کوشد تا به خواننده توضیح دهد که آن بنای منطقی تحت چه شرایطی تاریخی امکان‌پذیر شده است. شرایطی که در آن انسان‌هایی که تا پیش از برآمدن شیوه‌ی تولید جدیدْ مطابق با دوره‌ی گذشته زندگی می‌کردند، ناگهان با سرعت به جهانی پرتاب شدند که توان انطباق با آن را نداشتند. شرایطی که در کنار «پرولتاریا»، موجود جدیدی را هم متولد کرد: فردِ بیکار.
کتاب «مواجهه با بیکاری در ایران ۵۶-۱۳۴۰» نوشته‌ی محمدجواد عبدالهی، حکایت همین انسان‌های پرتاب شده به مناسبات جدید است. حکایت همان‌ها که چریک‌ها درباره‌شان جزوه درآوردند و مارکس در انتهای جلد اول کاپیتال چگونگی سربرآوردنشان را شرح داد. دهه‌ی ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شهرهای بزرگ و در صدر همه تهران شاهد شکل‌گیری «حاشیه‌نشین‌ها» و انواع «سکونت‌گاه‌های غیررسمی» در دل خود بود. آدم‌هایی سر و کله‌شان پیدا شد که بهشان می‌گفتند «بیکار»؛کسانی که در جستجوی «کار» بودند؛ در جستجوی امکانی برای «فروش نیروی کار» خود.
آنچه تا به امروز غالبا مورد توجه بسیاری از پژوهشگران اجتماعی و اقتصادی بوده، همان پدیده‌ی «شیوه‌ي سکونت بیکاران» و تغییر ریخت شهرها (به ویژه تهران) بوده است. به طرز غریبی، شاید مبتنی بر جهت‌گیری‌های آماری و سیاسی حاکمیت، پژوهشگران هم تمرکز بر اصل «بیکاری» را از کف می‌دهند و «حاشیه‌نشینی» چونان تبعات توسعه‌ای فهمیده می‌شود که می‌توانست جلوی آن گرفته شود؛ اما این وسط دشمن اصلی یعنی «بیکاری» و سازوکارهای پیدایی آن از نظرها پنهان می‌ماند.
کتاب می‌کوشد در دو بخش مواجهه‌ی ایرانیان با این مهمان ناخوانده، یعنی «بیکاری»، آن را برای ما توصیف و تبیین کند. در بخش اول پس از طرح تمهیدات نظری مناسب برای رفتن به سراغ موضوع، سعی می‌شود که با تمرکز بر تأثیر اصلاحات ارضی و نیز چند و چون مهاجرت‌های داخلی، شکل گرفتن مقوله‌ی «اضافه جمعیت» به عنوان «ارتش ذخیره‌ی کار» در مناسبات تولیدی جدید تشریح شود. در بخش دوم کتاب، خود بیکاری و اجتماعات بیکاران مورد بررسی قرار می‌گیرد. در دو فصل این بخش نویسنده می‌کوشد تا اثر گسترش «کار مزدی» بر بیکاری و نیز نسبت آن با «فقر» را تشریح کند؛ و دست آخر به حاشیه‌نشیتی و مقاومت‌های شکل‌گرفته در این شیوه‌ی سکونت بیکاران پرداخته می‌شود.
درباره‌ی نویسنده:
محمدجواد عبدالهی عضو هیأت علمی سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی است. پروژه‌ی اخیر او “تکوین صندوق‌های احتیاط ۱۳۰۹-۱۳۲۰” است. وی در سال ۱۳۹۵ از رساله‌ی دکتری خود با عنوان «تاریخ بیکاری در ایران معاصر ۵۶-۱۳۴۰» دفاع کرده و مدرک دکترای خود را از دانشگاه تهران کسب کرد. «از بیکاری پنهان به بیکاری آشکار: تأثیر اصلاحات ارضی در به رسمیت شناختن بیکاری»، «تاریخ مردم و تاریخ اجتماعی»، «زنان و تکوین طبقه‌ی کارگر در انگلستان» و «تاریخ حلبی‌آبادها در ایران: برنامه‌ریزی از بالا در تقابل با برنامه‌ریزی از پایین» از جمله مقالات منتشرشده‌ی اوست. از کتاب‌های منتشر شده‌ی او می‌توان به «مواجهه با بیکاری در ایران ۵۶-۱۳۴۰» و از ترجمه‌های او به «تاریخ مرگ» اثر فیلیپ آریس، «پنیر و کرم‌ها» اثر کارلو گینزبورگ، «انقلاب تاریخی فرانسه» اثر پیتر برک اشاره کرد.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب