سرآغاز نفت در ایران: بازخوانی یک وضعیت استعماری

درسگفتار «سرآغاز نفت در ایران: بازخوانی یک وضعیت استعماری» اولین دوره از درسگفتارهایی‌ست درباره‌ی استعمار کهن و نو استعمار که در قالب سرفصل‌هایی به‌هم‌پیوسته ارائه خواهد شد. هدف این درسگفتارها بازخوانی انتقادی شکل‌های کلاسیک و نو استعماری با تأکید بر سرکوب و تاریخ محذوفان در جریان تحولات قرون نوزدهم و بیستم است.

کشف و استخراج نفت در ایران بیشتر با رویکردی توصیفی در تاریخ‌نگاری قرن بیستم دیده شده است. حال آنکه سرآغاز داستان نفت در ایران با تحولات گسترده‌ی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران هم‌زمانی و هم‌آیندی دارد. در این درسگفتار به دنبال آنیم تا نفت و نخستین قراردادهای نفتی را در بستر تحولات سیاسی-اجتماعی ایران در آغاز قرن بیستم بررسیم. تمرکز اصلی دوره بر واکاوی نقش نفت در شکل‌گیری دولت-ملت و تغییر شیوه‌ی حکم‌رانی خواهد بود. برای نیل به این هدف رویکردی خردنگر و هم‌زمانی، و رویکردی بلندمدتی و در زمانی را پیش خواهیم گرفت. درس‌گفتار از دو بخش توصیفی (ارائه‌ی مقدمات تاریخی) و تحلیلی (کاربست مفاهیم و ابزارهای نظری برای خوانش انتقادی از وضعیت) تشکیل شده است. این درسگفتار برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی رشته‌های تاریخ، باستان‌شناسی، علوم اجتماعی و علاقه‌مندان به پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناختی، جامعه‌شناسی تاریخی و مطالعات نفت سودمند است.