در این درسگفتار برآنیم تا فراسوی تعاریف سنتی و متداول از استعمار، استعمارگر و استعمار‌شده حرکت کنیم. جهان معاصر با ظهور پدیده‌ها و شکل‌هایی نویی از استعمار مواجه است که در ماتریکس استعماری متولد شده، هرچند از نظر ظاهر با آنچه به نام استعمار در قالب کلاسیک آن می شناسیم بسیار متفاوتند. این بدین معناست که استعمار(تحت تأثیر پویایی گفتمان استعماری، امپریالیسم و تحولات جهانی) دیگر ضرورتاً به شکل‌های متعارف و شناخته‌شده پرکتیس نمی‌شود و با شکل‌هایی از این پدیده مواجهیم که می‌توان آنها را در چارچوب مفهومی «نواستعمار» بررسید. پدیده‌هایی مانند گرمایش زمین، آلودگی، خشونت علیه محیط زیست و برون‌فرستی زباله حاصل روندهای استعماری جدیدی هستند که ما به ازای تاریخی به شکل الگوی فراگیر ندارند.
با آنکه بحران‌های یادشده به بحران‌هایی جهانی تبدیل شده‌اند، همچنان پژوهش‌های اندکی در مورد آنها صورت گرفته است. کتاب « آلودگی به مثابه استعمار» نمونه‌ی درخشانی از این دست پژوهش‌هاست. مکس لیبوآیرون (پژوهشگر و استاد دانشگاه) در این پژوهش با تمرکز بر مسأله‌ی پلاستیک و میکروپلاستیک به عنوان یک بحران جهانی، سازوکارها و روندهای استعماری را افشا می‌کند که دست‌اندرکار برون‌فرستی زباله و تبدیل زیست‌محیطهای غیرغربی (مانند قلمرو سرخپوستان و ماجرای عبور خط لوله از قلمروهای مقدس آنها در داکوتا) به زباله‌دان هستند. این روند خود نشان می‌دهد که مفهوم غرب یا «شمال جهان» نیز باید بازاندیشی شود.
درسگفتار حاضر در دو بخش ارائه خواهد شد. بخش نخست بر مسأله‌ی پلاستیک به عنوان یک چالش جهانی محیط زیستی متمرکز خواهد شد. در این بخش از مباحث و مفاهیم ارائه شده در پژوهش ارزشمند لیبوآیرون بهره خواهیم برد. به فراخور مباحث، مفاهیم و ابزارهای تحلیلی ارائه شده از سوی دیگر پژوهشگران نیز مختصراً معرفی خواهد شد. در بخش دوم، به بررسی درهم تنیدگی بحران پلاستیک، بازیافت و مسأله‌ی فرودست سازی می‌پردازیم. در این راستا، یک نمونه‌ی مطالعاتی از ایران (زباله‌گردان افغانستانی در ایران) را مختصرا به بحث می‌گذاریم. این پژوهش که از سوی مدرس دوره انجام شده بر زباله‌گردان افغانستانی در تهران متمرکز است، چالش برون‌فرستی زباله و شکل‌گیری سلسله‌مراتب جدید در حوزه‌ی زیست اجتماعی، و افزایش نابرابری به‌ویژه در حوزه‌ی محیط زیست را نشان می‌دهد.
این درسگفتار برای دانشجویان مقاطع تکمیلی و پژوهشگران در حوزه‌ی مطالعات محیط زیست، جامعه‌شناسی، تاریخ معاصر، باستان‌شناسی معاصر، جغرافیای انسانی و علاقه‌مندان به پژوهش‌های استعمار مناسب است.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب