خوانش هستی و زمان؛ ۳- حال ‌و هوا، فهم و گفتار

آدمی چگونه در جهان به سرمی‌برد؟ او چگونه با چیزها و آدم‌ها نسبت می‌گیرد؟ جهان در چه موقعیتی بر آدمی گشوده می‌شود؟ آیا دلهره‌ها، ترس‌ها و رنج‌های آدمی امکان گشودگی او را مهیا می‌کند؟ آیا ما موجوداتی هستیم که در پاس‌کاری هستی طرحی از آن خود می‌افکنیم؟

در این درسگفتار با سه اگزیستانسیال بنیادینی که هستی آدمی را تقویم می‌کنند مواجه می‌شویم. نخست یافتگی-حال وهوای بنیادین: جهان در حال و هوایی بر ما گشوده می‌شود، حال و هواها چیزهایی همچون اتمسفرند که ما را در برمی‌گیرند و به ما اصابت می‌کنند؛ آنها کوک‌های بنیادین آدم‌اند که شور و اشیاق و رنج‌ها و نیز رخداد و امکانمندی آدمی با آنها قابل تحقق است. آدمی همواره در حال و هوایی جهان برایش گشوده می‌شود؛ حال و هوایی همچون دلهره، ملال، خویشتن‌داری.

اگزیستانسیال دوم فهم است: فهم با مفهوم امکان، هستن-توانستن و طرح‌افکنی گره خورده است. ما همواره در فهمی از جهان به سرمی‌بریم و این فهم امکان ماست، امکانی که بر ما گشوده شده و ما آن را بلدیم. در این بلدبودن و فهم است که توانستن و طرح‌افکنی ما ممکن می‌شود. نزد هایدگر فهم رو به گذشته ندارد بلکه رو به آینده و نه-هنوز دارد. مثلا وقتی من می‌گویم طبیعت را می‌فهمم، یعنی طبیعت را درک می‌کنم و آن را بلدم و این بلد بودن سبب می‌شود من طرحی را بیاندازم، یعنی من در طبیعت بگردم، پیاده‌روی کنم و یا کوه‌نوردی کنم. یا وقتی من می‌گویم آب و هوای شهرم را می‌فهمم یعنی شهرم برایم آشنا است و گیروگورهایش را بلدم. پس مثلا در فصل پاییز که عموما باران می‌بارد چتری را با خود حمل می‌کنم. فهم شیوه بودن و هستن- توانستن ما را رقم می‌زند.

اگزیستانسیال سوم گفتار است:‌ گفتار نزد هایدگر با زبان در پیوند است. گفتار-زبان آنقدر مهم است که هایدگر زبان را خانه‌ی هستی می‌داند. این‌که زبان خانه‌ی هستی است به چه معناست؟ و چرا شاعران و متفکران نگهبان زبانند؟ و چرا آن‌کس که نگهبان زبان است نگهبان هستی است؟ چنین پرسش‌هایی درباره‌ی زبان است که در این درسگفتار به آنها خواهیم پرداخت.

بر این اساس در این دوره مباحث ذیل مطرح می‌شود:

جلسه‌ی اول: دازاین به مثابه یافتگی و حال و هوا
جلسه‌ی دوم: ترس به مثابه وجهی از یافتگی
جلسه‌ی سوم: دازاین به مثابه فهم
جلسه‌ی چهارم: دازاین و گفتار، زبان
جلسه‌ی پنجم: سقوط دازاین و امکان دازاین