تاریخ نو شعر قدیم؛ ۳-خون‌کردنِ دلِ معنی

از قرن هشتم، داستان شعر فارسی عوض شد. دو آتشفشان مهم، یکی بیرونی و دیگری درونی، خاکستر خود را بر همه‌چیز پهن کردند: استیلای مغولان و برآمدن شاعری عجيب و مرموز در شیراز. از این زمان به بعد شعر فارسی، روابط پنهان خود با قانون و حکم‌رانی را تا حد زیادی آشکار می‌کند و از دیگر سو، جایی و زمانی کمی دورتر، شاعرانی یاغی ظهور می‌کنند که آهنگ و سودایی نو سر می‌دهند. شاعرانی که اینک نه به دربار و سلطان، و نه به معشوقکان شوخ و شیرین‌کار و شهرآشوب بلکه تنها و‌ عمیقاً به هذیان‌های زبان وفادارند.

اما چه زبانی؟ زبانی زخم خورده، مأیوس، شاکی، در تذکار و یادبود یوتوپیا، بازمانده از کرانه‌های خون و مرگ، زبانی با هزار چشم‌انتظاری و وظیفه و بار تاریخی، اینک بر آستان زمانی ایستاده که در آن، تولد تاریخی نو را می‌توان انتظار کشید.

دوره‌ی سوم از سلسله‌درسگفتار‌های “تاریخ نوی شعر قدیم” به ظرفیت‌های سیاسی اقتصادی شعر حافظ و آثار آن بر ادامه‌ی شعر فارسی اختصاص دارد. ردّ و نشان حمله‌ی مغول در قرن هفتم را تا حدود قرن دهم می‌کاویم و تمرکزی اساسی بر ‌الهیات سیاسی و اقتصادی شعر فارسی در سبک هندی خواهیم گذاشت.

پایان این دوره نیز، نه با پاسخ‌ها و جمع‌بندی‌های رایج بلکه با پرسش‌هایی نو به آخر می‌رسد. پرسش‌هایی از امکان توان و دخالت ادبیات، از هسته‌های کنشگرانه اما به‌ظاهر ناشناس شعر فارسی و نهایتاً از ارتباط‌ها و مرزهای بحرانی بین شعر و هنرهای دیگر یا صورت‌های متفاوت نوشتاری.