اگر بگوییم تلاش برای فهمیدن و هضم‌پذیر کردن رنجی که انسان در زندگی متحمل می‌شود، از نخستین تکاپوهای اندیشه بوده است، سخن به گزاف نگفته‌ایم. معنایی که در هر جامعه به رنج بشری داده شده، روشنگر و تعیین‌کننده‌ی مسیر حرکت آن بوده است. در دوران روشنگری اندیشمندانی چون روسو ایده‌ی نسبت داشتن رنج فردی با ساختارهای اجتماعی را پیش نهادند و اصطلاح «رنج اجتماعی» نخستین بار در یکی از اشعار وردزورث (۱۸۵۰-۱۷۷۰) و در توصیف حال روستاییان فقیر فرانسه‌ی پس از انقلاب به کار رفت. این شاعر انگلیسی با کاربرد این اصطلاح هم قصد اشاره به منشأ اجتماعی این رنج را داشت و هم می‌خواست شکلی از بیداری اجتماعی و بروز حس همدلی و یگانگی میان مردم را برجسته سازد. این نگاه متأثر از انقلاب، خود رویکردی انقلابی بود زیرا اساساً وارد کردن امر اجتماعی به ساحت رنج بشری تحولی در اندیشه به حساب می‌آمد. در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، مارکس، نیچه و فروید هریک وجهی از این رنج و جنبه‌ای از نسبت آن با جامعه را برجسته ساختند. در نیمه‌ی دوم قرن بیستم، رنج اجتماعی در انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی اهمیت یافت.
بوردیو در این بستر توانست رنج را درون منظومه‌ی نظری خود مفهوم‌پردازی کند و با کمک مفاهیمی چون عادت‌واره، میدان و خشونت نمادین نشان دهد که ساختار دیرپای سلطه و نابرابری چگونه رنج را به زندگی‌های فردی می‌برد و افراد چگونه آن را درونی‌سازی می‌کنند. در اندیشه‌ی بوردیو جایگاه و سیر افراد در فضای اجتماعی یا همان جایگاه و سیر طبقاتی آنان، تا حد زیادی میزان و نوع رنجی را که افراد در فردی‌ترین و خصوصی‌ترین ساحات می‌برند، تعیین می‌کند. مفهوم رنج اجتماعی در بافتاری که نابرابری جهانی از ویژگی‌های برجسته‌ی آن است، در حوزه‌های مختلفی چون مطالعات مهاجرت، مصائب ناشی از تخریب محیط زیست، استثمار نیروی کار، مطالعات خاطره‌ی جمعی و تروما راهگشای تحقیقات بوده است.
در این دوره کتاب «شوربختی جهان» که از آخرین آثار بوردیو و مربوط به دوره‌ای از حیات فکری اوست که از نظرورزی صرف فاصله گرفته و به کنش سیاسی روی آورده بود، راهنمای ماست. نخستین جلسه به معرفی طرح کلی نظریه‌ی فضای اجتماعی بوردیو و جایابی رنج اجتماعی درون این منظومه اختصاص خواهد یافت. در جلسه‌ی دوم به مرور پویایی‌های طبقاتی عمده در ایران امروز و چگونگی نسبت آن‌ها با رنج خواهیم پرداخت. جلسه‌ی سوم به بررسی مهم‌ترین حوزه‌های مولد رنج در اکنون جامعه‌ی ما، یعنی مسکن، آموزش و اشتغال اختصاص خواهد داشت و در جلسه‌ی چهارم به این پرسش خواهیم اندیشید که روندهای مولد رنج بالقوه به واگرایی اجتماعی می‌انجامند یا همگرایی را تقویت می‌کنند و استراتژی‌های ممکن برای کاستن از رنج در شرایط موجود را از نظر خواهیم گذراند.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب