به طور معمول آن چه در اولین تأمل در معنی واژه‌ی « تحلیل » به ذهن ما می رسد، معادل آشنای فرهنگ‌نامه‌ای کلاسیک آن است که اغلب در معنی « بررسی کردن جزئیات یک موضوع برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر یا تعیین میزان درستی یا نادرستی آن » است و در نتیجه، تحلیلگر را کسی می‌دانیم که جزئیات یک موضوع را به منظور ارائه‌ی اطلاعات و در نهایت قضاوت درباره‌ی آن موضوع بررسی می‌کند. از طرفی، واژه‌ی « نقد » را در معنی « بررسی و تحلیل آثار ادبی و تعیین معایب و محاسن آن » آورده اند و با توجه به همین معنا، ناقد یا منتقد را کسی می‌دانند که نقد و بررسی می‌کند و نیک و بد را تشخیص می‌دهد. اما تحول و دگرگونی بنیادینی که در دوره‌ی معاصر در حوزه‌های علوم، به ویژه در علوم انسانی و نقد ادبی رخ داده، درک کهن ما را از این اصطلاحات دگرگون کرده است.
یکی از دلایل مهم این دگرگونی، تغییر نگرش در نگاه کلاسیک به ابژه بودن یا شیءبودگی متن است که به قول کریستیوا آن را در جایگاه سوژه‌ی سخنگو و در فرآیندی یکسره در حال سوژه‌گی و فاعلیت در سخن‌گویی نشانده است. از این رو در این جابه‌جایی بنیادین، متن دیگر به مثابه موجودی ایستا و ثابت نیست که معنی و کنار گذاشته شود، بلکه دائم درغلیان و جوشش خود، سوژه‌ای باز به سمت تحلیل‌های گفتگو‌پذیر است. از این رو در فرآیند فعال نقد معاصر، تحلیل و نقد در صدد آن است که به قول پل ریکور به جهان متن دست یابد، در آن غوطه‌ور شود و به کشف دنیای درون آن بپردازد. از این رو نقد ادبی معاصر مفهومی است بسیار مستقل یا آن‌سوتر از معنا و بررسی صورت متن به مثابه یک عین منجمد و بی‌جان.
می‌توان گفت، آن چه مد نظر ریکور است همان نهادینه کردن متن است برای فهم جهان‌های اثر و دست یافتن به ظرفیت‌ِهای زنده و یکسره در حالِ شدن آن. پس تحلیل را با همه‌ی مراحلی که برای آن در نظر می گیرد: از تشریح اثر به اجزا و عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آن و چینش دوباره و تحلیل، درآمدی می‌بیند برای ورود به آستانه‌ی داوری. و این همان نگرشی است که در نقد معاصر، حیات متن را از تقسیم‌بندی‌های نیک و بد و درست و نادرست، نجات داده و آن را به منزله‌ی موجودی سخنگو به گفتگو درباره‌ی خود واداشته است.
به هر تقدیر، از آن جا که تحلیل روش‌مند، خود یکی از ابزارهای مهم پیشانقدی است، مهم‌ترین بستری را که برای تحلیل متن فراهم می کند، آماده سازی یک خوانش نزدیک یا تنگاتنگ است که خود از مراحل مهمی چون شناخت ژانر و تحلیل در بافتار، با توجه به ویژگی‌های بینامتنی یا اقتباسی متن عبور می‌کند تا با دست‌یابی به ظرفیت‌های آن، راه خود را به سوی انتخاب رويكرد و رسيدن به آستانه‌ی نوعی از داوری منتقدانه باز کند.
مراحل و شیوه‌ی برگزاری این کارگاه به شکلی است که ضمن طرح مباحث نظری مرتبط با حوزه‌ی تحلیل، متن‌هایی از دو حوزه‌ی شعر و داستان مورد تحلیل قرار می‌گیرد و در پایان کارگاه برای افراد شرکت‌کننده نوعی توانایی فراهم می‌آید تا خود روش‌های تحلیل متن را به طور مستقل در بازخوانی آثار ادبی به کار گیرند. لازم به ذکر است که در پایان این دوره، شرکت‌کنندگان برای ورود به مرحله‌ی دوم این کارگاه، یعنی آموزش نظری و عملی رویکردهای متنوع نقد ادبی، آمادگی کامل خواهند داشت.
مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.
۱۴۰۲ © تمامی حقوق متعلق به مدرسه بیدار می‌باشد
توسعه و اجرا الگر استودیو × طراحی استودیو انقلاب