امیر کمالی - مورّخ خانه¬های ابری؛ تأملاتی در شکل و محتوای رخداد نیمایی

مورّخ خانه‌های ابری؛ تأملاتی در شکل و محتوای رخداد نیمایی

  • تاریخ شروع: ۲۱ تیر ۱۴۰۰
  • روزهای: دوشنبه‌
  • ساعت: ۱۸-۲۰
  • تعداد کل جلسات: ۴
  • دوره به صورت: آنلاین

به نظر می‌رسد استخراج، پرداخت و به صحنه آوردن یک اصل واحد و جامع در شعر نیما یوشیج که بتواند منظومه‌ی فکری او را مجموع سازد تا به امروز امری صعب و طاقت‌فرسا بوده است. بنابراین هر از گاه ما با مجموعه‌ای از آن مفاهیم یا اسلوب‌هایی مواجه می‌شویم که نهایتاً خواهیم گفت کار نیما تنها «آن» نبوده است. همواره کار دیگری از پسِ هر آنچه در نیما می‌یابیم سر برمی‌آورد. به راستی کار او چیست؟ شعر او که مجموعه‌ای نامنظم از سلوک‌های ادبی است نهایتاً در چه نقطه‌ای کانونی می‌شود؟ می‌دانیم که این کانونی شدن نامی خاص دارد: شعر نیمایی؛ و درست در همین نقطهْ طیفِ نورهای تاریخی شعرْ همگرایی و واگرایی خود را آشکار می‌سازند. درست از همین نقطه است که زمینه‌ی ظهور و بلوغ نسلی از شاعران مهیا می‌شود که شعر مدرن فارسی را ساخته و پرداخته ‌اند. اگر پرسش از رابطه‌ی شعر با سیاست و جامعه در اَشکال جدید هنوز واجد ارزش باشد و اگر نحوه‌ی ادای این پرسش محملی از تضارب اندیشه‌ها را بر می‌سازد، به نظر می‌رسد هیچ موقعیت توپولوژیکی مانند آنچه نیما در آن ایستاده واجد اهمیت پژوهش نباشد. با این حال او تنها یک نقطه با نام گسست نیست.

رابطه‌ی خاص شعر فارسی با انقلاب مشروطه، زمینه‌هایی که به شکل بنیادین به حضور صدای نو مشروعیت می‌بخشیدند، مواجهه‌ی تاریخی با شعر دیگران و آگاهانه شدن رویارویی بوطیقای فارسی با امر الاهیاتی مسائلی هستند که فارغ از آنها نمی‌شود در شعر نیما تعمق کرد.

در وضعیت امروز که به با نگاهی آمیخته با تردید به نیروی شعر می‌نگریم و هرگاه که با شعری مواجه می‌شویم پیشاپیش به ابزارهای فهم آن عقب‌نشینی می‌کنیم، شاید بازگشت به این نقطه‌ها در سطح مطرح ساختن نام خاص «نیما» بتواند واجد معنایی همه‌جانبه باشد. بنابراین کار ما نه به دست دادن حجمی از اطلاعات درباره‌ی نیما و زمینه‌های شعر فارسی بلکه بازگشتن و از نو خواندن گره‌گاه‌ها، نقاط عزیمت و گسست و نیز برجسته ساختن موضعی خواهد بود و گشودن دریچه‌ای که از آن بتوان شعر فارسی را به جهان پیوند زد.

در این دوره تلاش می‌کنیم بار دیگر همراه او شویم و تکوین شعر نیمایی را از زمینه‌های اصلی و خاصی قرائت کنیم که نیما شعرش را بر آن تحمیل کرد. محورهای اصلی بحث به ترتیب زیر خواهد بود:
۱. شعر: نوشتن، گفتن یا ساختن؟ (نکات نظری در باب وضعیت درک تاریخی از فرم و محتوا در شعر فارسی)
۲. دیگری کیست؟ الگوی فربه‌ی شعر فارسی
۳. زمینه‌های اصلی تحولات ادبی در عصر مشروطه
۴. الاهیاتِ حذف و اقتصاد شعر فارسی: منطق توزیع حضور و غیاب
۵. مدرنیسم، سیاست و تاریخ در گره‌گاه شعر نیما
۶. انقلاب درونی ادبیات: یک دعوای خانوادگی
۷. رخداد و حکمت: رنسانس در گردنه‌های بادخیز
۸. سیمای مترجم بی ترجمه

مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار، با همکاری متخصصان و هنرمندان فعالیت‌ خود را از پاییز ۱۳۹۸ آغاز نموده.