جسمانیت روایت و تاریخ در سینمای مستند

با تولد سینما امکان روایی جدیدی برای ردیابی تاریخ فراهم شد: پویاییِ حیات مادی جهانِ درون قاب، بی مرکزیت زبان. دیگر لزومی نداشت این منطق روایی جدید از منطق سببی ارسطوییِ توالی کنش‌های معنادار پیروی کند. تصاویر متحرکِ چهره‌های مردمانِ عادی، مکان‌های معمولی، ترکِ یک دیوار و کهنه لباسی پارهْ سلسله‌مراتب رمزگانی موجود را بر هم زده و مرزهای تاریخ را جابجا کرده بود. همنشینیِ امر پیشِ‌پاافتاده و پراهمیت در بازیِ حرکت و سکون سینمایی مشهود بود. امکانات روایی جدیدْ پلی بود میانِ جهانِ صامتِ بی‌معنا و گفتمان‌های معنادار.

گرچه صنعت سینما در طول تاریخ با تحمیل تمامیتِ ساختاری روایتِ ارسطویی کمر به سرکوبِ این امکانِ نوظهور بسته بود اما هنرمندانِ عرصه‌ی سینما با مقاومت، نمونه‌های منحصر به فردی از این شکل روایت سینمایی عرضه کردند. روایت در سینمای مستند با ترکیب مونتاژ و میزانسنْ هم از چیدمان‌های معنادارِ زبانی مایه می‌گیرد، هم از حیاتِ جسمانیِ آثار و نشان‌های تاریخ. هم آنها را به هم می‌آمیزد، هم تنش‌شان را قاب می‌گیرد. در این دوره با تمرکز بر نمونه‌هایی از سینمای مستند سعی داریم شکل‌های منحصر به فردِ این هم آمیزی و تنش در روایت را بررسی کنیم. تمرکزمان بر رابطه‌ی روایت، تاریخ و جسمانیت در سینمای مستند است.

جلسه‌ی اول: روایت و تجسم تاریخ؛ کلیات. نگاهی به مستندِ نمی‌توانم فراموشت کنم ساخته‌ی آدام کورتیس.
Can’t Get You Out of My Head – Adam Curtis

جلسه‌ی دوم: روایت و تجسم تاریخ در کولاژ. نگاهی به مستندِ آخرین بلشویک ساخته‌ی کریس مارکر.
The Last Bolshevik – Chris Marker

جلسه‌ی سوم: روایت و تجسم تاریخ در زبان بدن‌ها. نگاهی به مستندِ نسیان ساخته‌ی هدی هانیگمان
Oblivion – Heddy Honigmann

جلسه‌ی چهارم: روایت و تجسم تاریخ در خاطره. نگاهی به مستندِ
گُمشده، گُمشده، گُمشده ساخته‌ی یوناس مکاس
Lost, lost, lost – Jonas Mekas

جلسه‌ی پنجم: روایت و تجسم تاریخ در حقیقت فراشخصی. نگاهی به مستند
مشقِ شب ساخته‌ی عباس کیارستمی.

جلسه‌ی ششم: روایت و تجسم تاریخ در غیاب. نگاهی به مستند آشویتس ساخته‌ی سرگی لوزنیتسا
Austerlitz – Sergei Loznitsa

جلسه‌ی هفتم: روایت و تجسم تاریخ در خطوط چهره‌ها. نگاهی به مستند
از شرق ساخته‌ی شانتال آکرمن
From the East – Chantal Akerman

جلسه‌ی هشتم: روایت و تجسم تاریخ در تروما. نگاهی به مستندِ رشته کوه رویاها ساخته‌ی پاتریتسیو گوزمان
Cordillera of dreams – Patricio Guzman